"Gạo Việt Nam đã có tên tuổi chứ không phải là vô danh" nhưng...

Sau 10 tháng, xuất khẩu gạo đạt gần 6,1 triệu tấn. Đặc biệt, tháng 10, xuất khẩu gạo đạt 713.546 tấn - đây là tháng có lượng gạo xuất khẩu cao kỷ lục trong lịch sử ngành gạo.

Lượng gạo xuất khẩu trong tháng 10/2022 đạt 713.546 tấn. Ảnh: CTV

Tăng cả lượng và chất

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, lượng gạo xuất khẩu trong tháng 10/2022 đạt 713.546 tấn, trị giá 341,064 triệu USD, tăng 22,3% về lượng và tăng 23,9% về trị giá so với tháng 9/2022.

Lũy kế 10 tháng đầu năm xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 6,085 triệu tấn, trị giá 2,945 triệu USD, tăng 17,4% về lượng và 7,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021. Giá gạo xuất khẩu bình quân 10 tháng đầu năm 2022 ước đạt 484 USD/tấn, giảm 8,3% so với cùng kỳ năm 2021.

Mặc dù, xuất khẩu gạo tăng mạnh nhưng vùng Đồng bằng sông Cửu Long sản xuất 3 vụ lúa/năm, và khu vực này đang chuẩn bị thu hoạch lúa vụ Thu Đông 2022, có những địa phương khác đang xuống giống lúa Đông Xuân thì Việt Nam hoàn toàn đảm bảo đủ lương thực cho tiêu dùng trong nước, và đây cũng không phải là lần đầu tiên xuất khẩu gạo Việt Nam chạm ngưỡng 7 triệu tấn.

Theo lý giải của các thương nhân ở Đồng bằng sông Cửu Long, khối lượng gạo xuất khẩu trong tháng 10 tăng kỷ lục là do có nhiều tàu hàng nước ngoài vào lấy hàng đi châu Phi, Thổ Nhĩ Kỳ và Bangladesh ... nên các doanh nghiệp lập tờ khai hải quan trong tháng 10 rất nhiều, nhưng thực tế tàu nằm đến tháng 11 vẫn chưa nhận hàng xong nên lượng gạo xuất khẩu thể hiện trên giấy tăng mạnh.

Ông Huỳnh Văn Thòn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Lộc Trời, cho biết: "Gạo Việt Nam đã có tên tuổi chứ không phải là vô danh và có hình hài rất rõ ràng, bao bì của mình đóng gói có nhãn mác có giới thiệu tất cả và mình có trách nhiệm với những thông tin mà mình công bố. Điều này có nghĩa là các tiêu chuẩn khắt khe của châu Âu là mình đã vượt qua".

Theo chuyên gia, từ 2 - 3 năm trở lại đây, gạo Việt Nam có chất lượng ngang tầm với khu vực. Việt Nam đã dành nhiều năm để phát triển bộ giống lúa mới và kỹ thuật trồng lúa 3 giảm, 3 tăng: Giảm lượng giống, giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật, giảm lượng phân đạm; tăng năng suất lúa, tăng chất lượng lúa gạo, tăng hiệu quả kinh tế.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng cho biết, ngành gạo Việt trong những năm gần đây đang có sự chuyển dịch từ gạo ở phân khúc thấp sang gạo chất lượng cao. Hiện tỷ lệ xuất khẩu gạo trắng ở mức 44,7%, gạo thơm các loại khoảng 33,4%, nhờ đó xuất khẩu gạo sang các thị trường khó tính ghi nhận mức tăng trưởng mạnh. Thị trường Mỹ tám tháng năm nay tăng trên 84%, sang EU tăng trên 82%".

Gạo chất lượng tốt lên, giá cũng tốt lên, thị trường theo đó cũng mở rộng hơn, đó là những tín hiệu tích cực không chỉ trong năm nay mà đã là xu hướng từ 2 - 3 năm qua của gạo Việt. Theo các chuyên gia, đây là thành quả sau nhiều năm Việt Nam thay đổi cơ cấu giống theo hướng tập trung vào giống chất lượng cao, để tăng chất lượng gạo.

Tuy nhiên, số doanh nghiệp Việt đưa được thương hiệu gạo của mình bày bán tại hệ thống siêu thị lớn trên thế giới chưa nhiều, trong khi những loại gạo có thương hiệu tốt có thể sẽ bán được với giá cao hơn từ 10 - 20%. Thách thức lớn nhất thời gian tới đây là làm sao để kết nối các doanh nghiệp xuất khẩu tạo nên tính đồng nhất cho thương hiệu gạo Việt.

Tìm hướng phát triển lâu dài

Gạo ST25 của Tập đoàn Tân Long được đưa vào thực đơn của Văn phòng Nội các Nhật Bản hồi đầu tháng 9 vừa qua. Theo họ, điều cốt yếu để giữ được thương hiệu chính là chất lượng.

Ông Huỳnh Văn Thòn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Lộc Trời cho biết: "Ngoài việc họ tin dùng thì phải làm sao cho người tiêu dùng họ thích dùng hơn, họ dùng họ cảm thấy có lợi ích hơn, có cảm xúc hơn".

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, điểm yếu của gạo Việt Nam so với Thái Lan, hay Ấn Độ là tính đồng nhất của thương hiệu. Hiện chúng ta chưa có nhiều sản lượng gạo với giá trên 1.000 USD/tấn vì chúng ta chưa liên kết được các doanh nghiệp lại với nhau, để tạo nên thương hiệu gạo Việt có giá trị cao. Các doanh nghiệp phải liên kết, cam kết canh tác theo tiêu chuẩn thì mới hy vọng tạo sự đồng nhất về thương hiệu.

Theo chuyên gia, từ 2 - 3 năm trở lại đây, gạo Việt Nam có chất lượng ngang tầm với khu vực. Ảnh: Thanh niên

Cũng theo các chuyên gia, trong thời gian tới, chúng ta cần phải tạo ra một bộ giống lúa giá trị cao hơn, đảm bảo đem lại lợi ích cho người trồng lúa và các doanh nghiệp.

Trong bối cảnh, xuất khẩu những tháng cuối năm gặp nhiều thách thức do tình hình đơn hàng từ nhiều thị trường giảm, nhưng Hiệp hội lương thực Việt Nam vẫn nhận định mục tiêu xuất khẩu 6,3-6,5 triệu tấn gạo trong năm nay là sẽ đạt được.

Để có được kết quả trên, ngành lúa gạo vẫn đang theo sát những chỉ đạo kịp thời của Chính phủ, trong việc tăng sản lượng gạo thơm, gạo chất lượng cao, mở thêm nhiều thị trường mới, tận dụng tối đa các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký thời gian qua.

Trà Diễm (T/h)