09:08 22/08/22 Print

GS Nguyễn Quang Thạch muốn biến bèo hoa dâu thành 'vũ khí' cho ngành nông nghiệp hữu cơ

Trước câu chuyện về môi trường, đất đai bị tàn phá bởi phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, các nhà khoa học đang tập trung nghiên cứu để phục hồi việc sử dụng bèo hoa dâu làm phân bón tự nhiên cũng như một số tính năng ưu việt khác.

GS.TS.NGND Nguyễn Quang Thạch trao đổi về việc nuôi trồng bèo hoa dâu trong phòng thí nghiệm.

Theo PGS.TS. Lê Văn Hưng, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu khoa học và phát triển nông nghiệp hữu cơ (Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam), trước những năm 1965, khi sản xuất nông nghiệp ở nước ta chưa sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu, ở các tình phía Bắc đặc biệt là các tỉnh Đồng bằng sông Hồng việc nuôi thả bèo hoa dâu trong sản xuất nông nghiệp được đặc biệt chú trọng vì đây là nguồn dinh dưỡng tự nhiên cho cây trồng và vật nuôi.

Ngay từ thời điểm đó, GS.TS.NGND Nguyễn Quang Thạch (Viện trưởng Viện sinh học, Học Viện Nông nghiệp Việt Nam, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội) đã tập trung nghiên cứu bèo hoa dâu.

Theo GS.TS Nguyễn Quang Thạch, bèo dâu có tên khoa học Azolla sp, là thủy dương xỉ nổi tự do trên mặt nước, cộng sinh với loài tảo lục (vi khuẩn lam) cố định nitơ Anabaena azollae.

Đây là loài thực vật đã xuất hiện từ rất lâu, sống trên mặt nước của các ao hồ nước ngọt ở nước ta. Bèo dâu có phần thân rễ phân nhánh và có hệ lá khá nhỏ khoảng 2mm. Cây có phần tầng rời. Nhờ đó cành có thể tách ra và trở thành cây sống độc lập với nhau. Đây cũng chính là phương thức sinh sản của bèo hoa dâu.

Rễ bèo hoa dâu có vi khuẩn lam (Anabaena azollae) sống cộng sinh, có khả năng hấp thụ nitơ (N2) từ không khí và biến chúng thành amoni. Amoni sẽ được cây trồng hấp thụ, cung cấp đạm cho cây trồng, còn vi khuẩn lam sẽ được hưởng lợi từ sự tiết đường ở rễ bèo hoa dâu.

Từ lâu bèo hoa dâu là nguồn phân bón rất tốt cho lúa. Đây là nguồn phân xanh cung cấp lượng đạm rất lớn cho cây trồng.

"Phong trào nuôi trồng bèo hoa dâu cho sản xuất nông nghiệp ở miền Bắc những năm 60 của thế kỷ trước được khởi nguồn từ vùng La Vân, Làng Búng ở Thái Bình. Sau đó, chúng được nhân rộng ra nhiều tỉnh. Phong trào nuôi bèo hoa dâu làm phân xanh bón lúa đã cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng vì bèo hoa dâu có một nguồn nitơ rất lớn.

Sau năm 1965, sản xuất nông nghiệp ở nước ta bắt đầu sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu nên bèo hoa dâu dần bị quên lãng", GS Nguyễn Quang Thạch chia sẻ.

Bèo hoa dâu phát triển tốt

Những năm gần đây, khi các vấn đề về môi trường sinh thái, hiệu ứng nhà kính được đặt ra, việc lạm dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu làm môi trường ô nhiễm trầm trọng, sản phẩm nông nghiệp không an toàn cho người tiêu dùng, xu hướng tìm kiếm các nguồn phân bón tự nhiên để thay thế cho phân bón hóa học bắt đầu được quan tâm. Bèo hoa dâu được các nhà khoa học nông nghiệp tập trung nghiên cứu.

Tại phòng thí nghiệm nghiên cứu về bèo hoa dâu tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, GS.TS.GNND Nguyễn Quang Thạch đã giới thiệu công việc ông đang làm.

Theo ông, cùng với việc tìm ra nguồn dinh dưỡng từ tự nhiên như kali có trong thân chuối, tro bếp, dã quỳ; nitơ có trong các loại cây họ đậu có vi khuẩn nốt sần cộng sinh, bèo hoa dâu có một nguồn nitơ rất lớn.

Bèo hoa dâu được sử dụng như một nguồn phân bón sinh học cho lúa và các loại cây trồng khác. Rất nhiều nghiên cứu cho thấy việc bón phân xanh từ loài cây này cung cấp tới 40-60 kg nitơ/ha đất trồng.

Bèo hoa dâu làm phân sinh học cho cây trồng. Chúng được phân hủy nhanh trong đất và nitơ từ chúng được cây trồng hấp thụ được một cách dễ dàng.

Bổ sung thường xuyên bèo hoa dâu vào đất trồng giúp cải thiện và nâng cao chất lượng đất, làm cho đất tơi xốp, nhiều mùn, giữ ẩm lâu và giàu dinh dưỡng, hỗ trợ cho sự phát triển của cây trồng, hạn chế việc dùng phân bón hóa học.Ngoài ra đây còn là nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng cho các loài gia súc, gia cầm, cá.

GS. Nguyễn Quang Thạch cho biết thêm: Công trình nghiên cứu bèo hoa dâu của ông theo hướng áp dụng công nghệ cao để tạo năng suất trong nuôi trồng để tạo nguồn đạm hữu cơ cho sản xuất nông nghiệp.

Bèo hoa dâu: Nguồn dinh dưỡng tự nhiên cho cây trồng và vật nuôi 

Đặc điểm sinh thái

Bèo hoa dâu còn được gọi là bèo dâu, tên khoa học là Azolla sp, là thủy dương xỉ nổi tự do, chúng nổi trên mặt nước và cộng sinh với loài tảo lục (vi khuẩn lam) cố định nitơ Anabaena azollae. Là loài thực vật đã xuất hiện từ rất lâu, sống trên mặt nước của các ao hồ nước ngọt ở nước ta.

Do có kích thước nhỏ và có phần bào tử mang nhiều phao nổi, chính vì thế chúng nổi bám quanh trên bề mặt nước rất nhiều. Bèo dâu có phần thân rễ phân nhánh và có hệ lá khá nhỏ khoảng 2mm. Cây có phần tầng rời và nhờ đó cành có thể tách ra và trở thành cây sống độc lập với nhau. Đây cũng chính là phương thức sinh sản của bèo hoa dâu.

Vi khuẩn lam cộng sinh với bèo hoa dâu

Chúng ta đều biết Nitơ là một thành phần quan trọng, rất cần thiết đối với sự phát triển của thực vật. Mặc dù cây trồng sống trong biển khí N (N chiếm khoảng 78% lượng không khí) nhưng thực vật không có cách nào để hút N từ không khí mà chúng chỉ có thể hấp thụ Nitơ dưới dạng nitrate (NO3-) và amoni (NH4+).

Do rễ bèo hoa dâu có vi khuẩn lam (Anabaena azollae) sống cộng sinh. Vi khuẩn lam có khả năng hấp thụ nitơ (N2) từ không khí và biến chúng thành amoni. Amoni sẽ được cây trồng hấp thụ, cung cấp đạm cho cây trồng, còn vi khuẩn lam sẽ được hưởng lợi từ sự tiết đường ở rễ bèo hoa dâu.

Vi khuẩn lam sống cộng sinh với bèo hoa dâu để cố định nitơ.

GS.TS.NGND Nguyễn Quang Thạch trao đổi với PGS.TS. Lê Văn Hưng về các công trình ông đang nghiên cứu.

Cung cấp nguồn nitơ cho cây trồng

Từ lâu bèo hoa dâu được biết đến là một nguồn phân bón rất tốt lúa. Thường được thả vào các ruộng lúa để bổ sung lượng phân đạm tự nhiên cho lúa và giúp các ruộng lúa chống được khô hạn.

Bèo hoa dâu là nguồn phân xanh cung cấp lượng đạm rất lớn cho cây trồng.

Những năm gần đây khi mà các vấn đề về môi trường sinh thái được đặt ra khắp nơi, người ta bắt đầu tìm kiếm các nguồn phân bón tự nhiên để thay thế cho phân bón hóa học. Và họ tìm ra nguồn dinh dưỡng rất lớn từ tự nhiên như kali có trong thân chuối, tro bếp, dã quỳ; nitơ có trong các loại cây họ đậu có vi khuẩn nốt sần cộng sinh,… và một nguồn nitơ rất lớn trong bèo hoa dâu. 

Là một nguồn nitơ tự nhiên, nên tiềm năng nông nghiệp của loài bèo này rất lớn. Bèo hoa dâu được sử dụng như một nguồn phân bón sinh học cho lúa và các loại cây trồng khác. Rất nhiều nghiên cứu đã cho thấy việc bón phân xanh từ loài cây này cung cấp tới 40-60 kg nitơ/ha đất trồng. 

Đặc điểm quan trọng trong việc sử dụng bèo hoa dâu làm một loại phân sinh học cho cây trồng là do chúng được phân hủy nhanh trong đất và nitơ từ chúng được cây trồng hấp thụ được một cách dễ dàng. 

Bổ sung thường xuyên bèo hoa dâu vào đất trồng giúp cải thiện và nâng cao chất lượng đất, làm cho đất tơi xốp, nhiều mùn, giữ ẩm lâu và giàu dinh dưỡng hơn. Từ đó hỗ trợ sự phát triển của cây trồng, hạn chế được nguồn đầu vào hóa học rất lớn.  

Làm thức ăn cho các loại vật nuôi

Ngoài việc được sử dụng làm phân xanh để cung cấp đạm cho cây trồng, đây còn là nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng cho các loài gia súc, gia cầm, cá.

Bèo hoa dâu chứa 25 – 35 % protein trong trọng lượng khô và giàu các amino acid thiết yếu, các chất khoáng, vitamin, các carotenoid (bao gồm chất chống oxy hóa beta-caroten), chlorophyll a và chlorophyll b. Tảo cộng sinh Anabaena azollae có chứa chlorophyll a, phycobiliprotein và các carotenoid. Sự kết hợp hiếm có của giá trị dinh dưỡng cao và tốc độ sinh sản nhanh đã khiến nó trở thành nguồn thức ăn thay thế hiệu quả và tiềm năng cho các loại vật nuôi. 

Vị thuốc trong Đông Y

Bèo hoa dâu trong Đông Y là một bài thuốc có thể chữa trị một số loại bệnh khá hiệu quả. Với tính cay và lạnh, có công dụng phát hãn, giải biểu, lợi thủy tiêu thũng.

Ngoài ra còn được nghiên cứu để sản xuất cao dược liệu. Cao bèo hoa dâu có tác dụng làm chất kích thích hệ miễn dịch, thải độc do phóng xạ, nâng cao sức khỏe, dự phòng trong điều trị ung thư.

Cách trồng bèo hoa dâu

Là một loài thực vật mọc tự nhiên, với khả năng nhân sinh khối và phát triển mạnh nên sẽ thu hoạch được từ sau 15 – 20 ngày. Bèo hoa dâu không yêu cầu nhiều ngoài việc cung cấp ánh sáng trung bình để phát triển. Loại cây này cũng chịu khá tốt trong điều kiện khắc nghiệt của tự nhiên.

Chọn các ao, hồ hay ruộng nước ngọt sâu vừa phải, mực nước luôn phải được duy trì, không thấp hơn mức 10cm.

Bèo hoa dâu là một loại cây mảnh dẻ, phải thận trọng khi vận dụng để khỏi nát và cũng không nên để khô héo ngoài nước. Không được vứt nó xuống ruộng bừa bãi mà phải nghiêng rổ trong nước rồi lấy tay khẽ quậy cho bèo nhẹ nhàng rời rổ trôi vào ruộng.

Nếu sống trong môi trường nước giàu dinh dưỡng thì bèo sẽ sinh trưởng nhanh hơn, lá đều và đẹp hơn. Nên trước khi thả giống có thể bổ sung thêm phân trâu, bò đã hoai mục trộn với nước rồi tưới vào ruộng.

Ứng dụng bèo hoa dâu

Với tiềm năng kép là phân bón sinh học và thức ăn cho vật nuôi làm cho bèo hoa dâu trở thành một nguồn đầu vào tự nhiên có hiệu quả, có các thành phần quan trọng cho cả trồng trọt và chăn nuôi.

                                                                 Bài, ảnh: Trung Hiền

Ý kiến bạn đọc

0 đánh giá GS Nguyễn Quang Thạch muốn biến bèo hoa dâu thành 'vũ khí' cho ngành nông nghiệp hữu cơ

0
Chọn đánh giá của bạn

0 bình luận

Tin tức liên quan

Sản xuất kén tằm hữu cơ xuất khẩu: Hướng đi mới cho Nông nghiệp Hữu cơ ứng dụng công nghệ cao tại Đắk Lắk

Sản xuất kén tằm hữu cơ xuất khẩu: Hướng đi mới cho Nông nghiệp Hữu cơ ứng dụng công nghệ cao tại Đắk Lắk

Ngày 14/3 vừa qua đã diễn ra buổi tọa đàm xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học, nhà…

Đam mê với nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn

Đam mê với nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn

Không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, tạo ra các sản phẩm nông nghiệp an toàn cho sức khỏe…

Quảng Nam phát triển chuỗi nông nghiệp xanh

Quảng Nam phát triển chuỗi nông nghiệp xanh

Nâng cao năng lực của hợp tác xã là mấu chốt để chuyển đổi từ nền nông nghiệp manh mún,…

 Nông nghiệp hữu cơ - Hướng đi bền vững

Nông nghiệp hữu cơ - Hướng đi bền vững

Những ngày cận Tết, về vùng nông thôn trong tỉnh mới thấy hết không khí nhộn nhịp, hối hả của…

250.000 USD hỗ trợ thúc đẩy thương mại nông nghiệp hữu cơ

250.000 USD hỗ trợ thúc đẩy thương mại nông nghiệp hữu cơ

Trong 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Australia và Việt Nam đã trở thành đối tác và bạn…

Sản xuất nông nghiệp hữu cơ

Sản xuất nông nghiệp hữu cơ

Với mục tiêu xây dựng vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ gắn với tiêu thụ trên cơ sở lựa…

Trong năm 2023 ngành nông nghiệp tỉnh Bình Dương đã triển khai 5 mô hình sản xuất hữu cơ

Trong năm 2023 ngành nông nghiệp tỉnh Bình Dương đã triển khai 5 mô hình sản xuất hữu cơ

Trong năm 2023, ngành nông nghiệp tỉnh Bình Dương đã triển khai 5 mô hình trồng bưởi, rau ăn lá,…

Chăn nuôi hữu cơ, an toàn dịch bệnh

Chăn nuôi hữu cơ, an toàn dịch bệnh

Trong điều kiện dịch bệnh đang hoành hành thì chăn nuôi an toàn sinh học (ATSH), hữu cơ là hướng…

Thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ

Thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ

Sản xuất nông nghiệp hữu cơ đã không còn xa lạ với người nông dân cả nước nói chung và…

Nông dân với nông sản hữu cơ, OCOP

Nông dân với nông sản hữu cơ, OCOP

Từ phong trào nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi, các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ,…

Tin mới cập nhật

Với 300 triệu USD, Hoa Kỳ đã làm gì để thúc đẩy Nông nghiệp Hữu cơ sau đại dịch, ảnh hưởng của chiến tranh và lạm phát?

Với 300 triệu USD, Hoa Kỳ đã làm gì để thúc đẩy Nông nghiệp Hữu cơ sau đại dịch, ảnh hưởng của chiến tranh và lạm phát?

Nông nghiệp Hữu cơ Hoa Kỳ đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, hạn hán, chiến sự ở Ukraine…

Công ty TNHH Hương Gia Vị Sơn Hà: 20 năm phát triển gia vị Hữu cơ tại Việt Nam

Công ty TNHH Hương Gia Vị Sơn Hà: 20 năm phát triển gia vị Hữu cơ tại Việt Nam

Công ty TNHH Hương Gia Vị Sơn Hà thuộc tập đoàn Mitani Nhật Bản, là doanh nghiệp chế biến và…

Hoa Kỳ: Trong 12 năm, tổng giá trị nhập khẩu sản phẩm Hữu cơ tăng gấp 3 lần

Hoa Kỳ: Trong 12 năm, tổng giá trị nhập khẩu sản phẩm Hữu cơ tăng gấp 3 lần

Chỉ trong 12 năm, từ 2011 đến 2023, tổng giá trị các sản phẩm Hữu cơ nhập khẩu vào Hoa…

Quy định mới của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ khiến các nhà nhập khẩu Hữu cơ lúng túng

Quy định mới của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ khiến các nhà nhập khẩu Hữu cơ lúng túng

Việc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) ban hành quy định các nhà nhập khẩu Hữu cơ phải có chứng…

Thương hiệu nước trái cây Hữu cơ lớn nhất nước Đức quyết giảm 75% lượng khí đốt tự nhiên

Thương hiệu nước trái cây Hữu cơ lớn nhất nước Đức quyết giảm 75% lượng khí đốt tự nhiên

Hơn cả một thương hiệu nước trái cây Hữu cơ, nhà sản xuất Voelkel còn hoạt động dựa trên nguyên…

Phát triển và nhân rộng Nông nghiệp Hữu cơ- Hướng đi bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu

Phát triển và nhân rộng Nông nghiệp Hữu cơ- Hướng đi bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu

Ngày 23/3/2024 tại HTX chè Khe Cốc, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, tổ chức APN (Asia…

Tinh dầu Bạch Vân Sơn giải quyết nỗi lo đau cơ – xương – khớp cho mọi nhà

Tinh dầu Bạch Vân Sơn giải quyết nỗi lo đau cơ – xương – khớp cho mọi nhà

Việc ký kết thoả thuận hợp tác toàn diện giữa Công ty TNHH Bạch Vân Sơn và Trung tâm Truyền…

Quản lý cỏ dại theo hướng sinh thái trong sản xuất rau Hữu cơ PGS

Quản lý cỏ dại theo hướng sinh thái trong sản xuất rau Hữu cơ PGS

Đất bị suy thoái và cỏ dại nhiều dẫn đến tình trạng sâu bệnh tăng, giảm năng suất, sản lượng…

Dòng đệm Hữu cơ mang tính cách mạng: Nâng niu giấc ngủ, giảm tỉ lệ ung thư, thân thiện môi trường

Dòng đệm Hữu cơ mang tính cách mạng: Nâng niu giấc ngủ, giảm tỉ lệ ung thư, thân thiện môi trường

Dòng đệm mới do SolaPedic thiết kế mang tính đột phá ngành công nghiệp đệm Hữu cơ và tự nhiên…

Để vận hành trang trại theo tiêu chuẩn Hữu cơ PGS Việt Nam, nông dân cần biết & làm gì?

Để vận hành trang trại theo tiêu chuẩn Hữu cơ PGS Việt Nam, nông dân cần biết & làm gì?

Hiện rất nhiều nông dân muốn sản xuất và tham gia vận hành trang trại theo tiêu chuẩn Hữu cơ…

Tin đọc nhiều

Vợ chồng GS “biết tuốt” Nguyễn Lân Dũng bị ung thư và giải pháp chống thuốc trừ sâu hóa học (Kì 1): Nỗi đau của cả dân tộc

Vợ chồng GS “biết tuốt” Nguyễn Lân Dũng bị ung thư và giải pháp chống thuốc trừ sâu hóa học (Kì 1): Nỗi đau của cả dân tộc

Là những giáo sư đầu ngành ở các lĩnh vực vi sinh vật và y học, đồng thời sống rất…

Tuyên Quang: Tiềm năng và triển vọng phát triển nông nghiệp hữu cơ

Tuyên Quang: Tiềm năng và triển vọng phát triển nông nghiệp hữu cơ

Tuyên Quang là tỉnh thuộc vùng Trung du miền núi phía Bắc nước ta, có diện tích khoảng 5.870 km²…

Thái Nguyên: Khai mạc Mùa du lịch 2023 với chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”

Thái Nguyên: Khai mạc Mùa du lịch 2023 với chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”

Tối 11/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên long trọng tổ chức chương trình khai…

Đắk Lắk: Giải mã uẩn khúc đằng sau vụ chặt phá vườn cà phê ở Hòa Đông

Đắk Lắk: Giải mã uẩn khúc đằng sau vụ chặt phá vườn cà phê ở Hòa Đông

Dư luận ở huyện Krông Păk (Đắk Lắk) rất xôn xao trước vụ việc Công ty Cổ phần Cà phê…

Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên: Nông nghiệp hữu cơ được ưu tiên số một

Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên: Nông nghiệp hữu cơ được ưu tiên số một

Sở NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên mong muốn có sự phối hợp trong công tác tuyên truyền, tư vấn đào tạo,…

Phân bón Bình Điền 2 Phong