Mở ''cánh cửa'' cho ngành nông nghiệp hiện đại Nghệ An

Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến nhìn nhận, chuyển đổi số là xu thế tất yếu của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn, hướng đến mục tiêu “nông dân sản xuất nông sản chất lượng, chi phí thấp nhất nhưng bán ra được giá cao nhất.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số là “chìa khóa” mở “cánh cửa” cho nông nghiệp hiện đại và là điều kiện bắt buộc để nông nghiệp Việt Nam tham gia thị trường thế giới. Chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp phải bắt đầu từ nông dân và những năm qua đã có hàng trăm mô hình ứng dụng công nghệ số do nông dân làm chủ được hình thành, mang lại hiệu quả, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Một góc khu chăn nuôi bò sữa của Tập đoàn TH ở Nghệ An

Tại Nghệ An khởi động chậm hơn một chút nhưng trên nền tảng các sản phẩm được xây dựng hồ sơ quản lý chất lượng, nhãn hiệu hay xây dựng sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP đã có một số sản phẩm cam, chanh, ổi và một số hải sản khác đã được cấp mã vạch, dán mã QR, nông nghiệp đã có những bước đi đầu tiên trong ứng dụng chuyển đổi số.

Mới đây, ngành Nông nghiệp Nghệ An đã cùng với Tập đoàn Viettel ứng dụng phần mềm mang tên gọi Vỏ sò để giới thiệu các sản phẩm nông nghiệp của tỉnh; đồng thời phối hợp với Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh tổ chức sự kiện livestream giới thiệu cam ở Yên Thành.

Tàu vỏ sắt phục vụ đánh bắt xa bờ có một số trang thiết bị hiện đại nhưng ngư dân sử dụng chưa quen.

Bên cạnh đó, trên cơ sở nhãn QR được cung cấp, một số nhà vườn, hộ gia đình đã tổ chức livestream giới thiệu và bán hàng qua mạng. Nhờ mở ra hướng đi này nên các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh như cam, ổi, rau sạch… vẫn đến được với người tiêu dùng, ít xảy ra hiện tượng ùn ứ, ế đọng như năm đầu mới xảy ra dịch.

"Mặc dù Bộ NN-PTNT mới có văn bản chỉ đạo về đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số nhưng tỉnh đã có những bước đi đầu tiên trong chuyển đổi số. Cùng với hình thành bộ khung để tham mưu, chỉ đạo cho lãnh đạo sở, ngành đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Đề án hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp là một trong những nội dung bước đi đầu tiên của chuyển đổi số", ông Ngô Hoàng Khanh – Trưởng Phòng Quản lý Khoa học Công nghệ, Sở Nông nghiệp & PTNT Nghệ An chia sẻ.

Sản xuất rau sạch CNC tại xã Quỳnh Liên - thị xã Hoàng Mai

Theo các chuyên gia, chuyển đổi số trên lĩnh vực nông nghiệp cần hiểu đó là quá trình xây dựng hạ tầng kỹ thuật, xây dựng cơ sở dữ liệu phần mềm số hóa lĩnh vực nông nghiệp trên cơ sở đó ứng dụng công nghệ thông minh và công nghệ hiện đại vào sản xuất, chăm sóc, quản lý và bán hàng.

Theo đó, căn cứ vào các chỉ số mã vạch hoặc mã QR mà cơ quan chức năng cấp cho từng sản phẩm, các đối tác và khách hàng có thể chỉ dùng một chiếc điện thoại thông minh smartphone dù ngồi bất kỳ đâu cũng có thể biết được hàng hóa mình đặt mua có quá trình sản xuất sản phẩm ấy như thế nào, được giám sát bởi ai và ai là người chịu trách nhiệm đến cùng với sản phẩm ấy.

Ở khía cạnh khác, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong nông nghiệp còn bao gồm trang bị các thiết bị, phần mềm cảm ứng thông minh trên khu vườn hay gia trại của mình, người làm vườn không nhất thiết phải có mặt tại gia trại.

Nông dân Yên Thành thu hoạch cam Vinh. 

Sau khi được đầu tư đồng bộ, mỗi nông dân thông minh cùng một lúc có thể chăm sóc, quản lý hàng trăm ha rau màu, gia trại cây ăn quả vì chỉ cần 1 thao tác trên phần mềm thông minh thì vườn sẽ được tưới, lô sản phẩm bị lỗi sẽ được phát hiện; quy trình trên được kết nối với hệ thống quản lý, giám sát chất lượng nên không thể tùy tiện khai thác, thu hoạch sau khi phun, tưới các dung dịch, hóa chất mà chưa đủ ngày.

Từ thực tế trên có thể cho thấy, chuyển đổi số trong nông nghiệp ở nước ta nói chung và Nghệ An nói riêng đang ở mức độ sơ khai. Trên thực tế, trong hơn 1.200 nhãn hiệu hàng hóa được tỉnh kiểm tra và cấp nhãn hiệu, thì mới chỉ có vài chục sản phẩm nông nghiệp tỉnh có mã vạch hay dán QR.

Dán tem truy xuất nguồn gốc cam Vinh tại Quỳ Hợp. 

Đầu tư cho trang thiết bị cũng còn hạn chế, tỉnh chưa có chính sách hỗ trợ đủ lớn khiến doanh nghiệp chưa mặn mà và người dân khó tiếp cận. Trên địa bàn hiện mới chỉ một số mô hình nhà lưới, nhà màng do doanh nghiệp, chủ trang trại lớn trên địa bàn Nghĩa Đàn, TX Thái Hòa ứng dụng công nghệ tự động vào giám sát, điều chỉnh phun tưới cho cây; các mô hình doanh nghiệp, trang trại, hộ gia đình tự tổ chức livestream bán hàng còn rất ít và chưa thu hút được lượt người xem, tương tác lớn.

Chính vì thế, để đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi số trên lĩnh vực nông nghiệp, theo chúng tôi tỉnh cần sớm ban hành lộ trình thực hiện, theo đó cùng với tiếp tục nghiên cứu cơ chế thuê lại đất của nông dân hoặc tổ chức dồn điền, đổi thửa 1 lần nữa để tích tụ ruộng đất cho doanh nghiệp, hộ nông dân có năng lực đầu tư hạ tầng, làm nông nghiệp thông minh.

Dán tem truy xuất nguồn gốc cam Vinh. 

Ông Cao Xuân Tuấn - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Nghệ An, thành viên được tham gia mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, thông minh tại Nhật Bản về cho hay, sở dĩ bất kỳ người dân ở Nhật Bản nào làm nông nghiệp, nếu sản xuất ra nhưng tiêu dùng trong gia đình không hết thì có thể mang ra bất kỳ cửa hàng thuộc chuỗi siêu thị nào ở gần để ký gửi, nhờ bán.

“Khách hàng đến mua đều yên tâm dùng sản phẩm mà không lo nghĩ về chất lượng vì mỗi sản phẩm đều gắn liền với tên tuổi của từng chủ hộ đã được cơ quan chức năng giám sát, cấp phép. Nếu chủ hộ đó sản xuất hàng không đảm bảo chất lượng để cơ quan chức năng giám định, phát hiện có dư lượng hóa chất khiến khách hàng ngộ độc thì hộ đó phải chịu trách nhiệm đến cùng và cơ hội để các sản phẩm của mình với thị trường không còn”, ông Tuấn khẳng định.

Đến nay, Nghệ An cũng cần hỗ trợ xây dựng các mô hình thí điểm, trình diễn; thường xuyên động viên, đồng hành với nông dân trong kết nối, tổ chức các diễn đàn, gian hàng bán hàng trực tuyến; có cơ chế để các sản phẩm sạch, uy tín được vào các trang mạng bán hàng trực tuyến quốc gia, quốc tế để khuyến khích nông dân làm và tiêu dùng các sản phẩm sạch, đạt chuẩn an toàn..

Sông Thao