Nan giải xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc

Do Trung Quốc siết chặt chính sách “Zezo Covid-19” nên từ sau Tết Nguyên đán 2022 đến nay, tình trạng ùn tắc nông sản tại các cửa khẩu phía Bắc lại tiếp tục tái diễn.

Xuất khẩu nông sản gặp khó

Từ cuối năm 2021 đến nay, tình trạng nông sản ùn ứ đã diễn ra tương đối nghiêm trọng tại các cặp cửa khẩu phía Bắc của nước ta. Nhưng thực tế, khoảng thời gian trước đó, nông sản vẫn được lưu thông bình thường.

Việc thông quan qua các cửa khẩu liên tục gặp khó do dịch Covid-19

Theo Bộ Công thương, năm 2020 và 11 tháng đầu năm 2021, dù dịch bệnh diễn biến phức tạp nhưng nhờ có sự vào cuộc kịp thời, áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ nên việc lưu thông hàng hóa qua biên giới phía Bắc về cơ bản vẫn được bảo đảm.

Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc 11 tháng năm 2021 đạt 1,7 tỷ USD, tăng tới 18,3% so với 11 tháng năm 2020. Trong đó, xuất khẩu nông sản qua các cửa khẩu thuộc tỉnh Lạng Sơn tăng 32,5%; qua cửa khẩu Móng Cái tăng tới 62% so với cùng kỳ.

Tình hình chỉ chuyển biến xấu từ tháng 12/2021 tới nay, khi đợt dịch thứ 4 lan rộng tại miền Bắc và nhất là từ khi phía Trung Quốc cũng bắt đầu phát hiện các ca mắc Covid-19 tại khu vực biên giới.

Mặc dù Việt Nam đã chủ động giao thiệp ở tất cả các cấp để giữ cho lưu thông hàng hóa được thông suốt nhưng phía Trung Quốc vẫn hết sức quan ngại. Phía bạn chủ động tăng cường các biện pháp quản lý như thủ tục giao nhận chặt chẽ hơn, quy trình kiểm dịch phức tạp hơn.

Đặc biệt, chỉ cần phát hiện dấu vết virus trên hàng hóa hoặc bao bì là phía bạn dừng ngay hoạt động thông quan để tiến hành khử khuẩn toàn khu vực. Nếu phát hiện ca nhiễm Covid-19 thì đóng cửa khẩu và thực hiện giãn cách xã hội để tầm soát, khoanh vùng, dập dịch.

Các cặp cửa khẩu quan trọng cho hoạt động xuất nhập khẩu như Hà Khẩu - Kim Thành (Lào Cai), Đông Hưng - Móng Cái (Quảng Ninh), thậm chí là cả cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị đều bị tạm dừng thông quan vì lý do này.

“Như vậy, có thể thấy nguyên nhân trực tiếp và chủ yếu nhất dẫn đến hiện tượng ùn tắc hàng hóa lần này là do các quy định phòng dịch nghiêm ngặt của Trung Quốc, nhất là khi phía bạn cũng xuất hiện các ca mắc Covid-19 tại khu vực cửa khẩu. Ùn tắc xảy ra ở cả 2 phía, gây thiệt hại không chỉ cho ta mà còn cho cả xuất khẩu của Trung Quốc” - Bộ Công Thương chỉ rõ.

Giải pháp dài hơi

Từ sau Tết Nguyên đán 2022, do phía Trung Quốc bắt đầu ghi nhận các ca mắc Covid-19 tại khu vực biên giới nên cặp cửa khẩu Hà Khẩu - Kim Thành đã tạm dừng thông quan từ 17/2/2022 để tầm soát - khoanh vùng - dập dịch. Cặp cửa khẩu Đông Hưng - Móng Cái tạm dừng từ 25/2/2022 và gần đây nhất cửa khẩu Hữu Nghị cũng tạm dừng thông quan từ 6/3/2022 với lý do tương tự.

Nhiều giải pháp đã được đưa ra nhằm sớm tháo gỡ khó khăn trong việc xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc

Mặc dù các nguyên nhân khiến nông sản tiếp tục ùn tắc là hoàn toàn khách quan, song xuất khẩu nhiều mặt hàng nông sản còn phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.

Để tháo gỡ khó khăn, Bộ Công Thương đề nghị UBND các tỉnh biên giới phía Bắc tiếp tục tăng cường các biện pháp phòng chống dịch tại cửa khẩu để hai bên cùng yên tâm khôi phục hoàn toàn hoạt động thông quan.

Chỉ đạo các cơ quan chức năng trên địa bàn thường xuyên cập nhật tình hình và cung cấp thông tin cho các địa phương liên quan về tình hình thông quan hàng hoá tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc.

Khuyến cáo các địa phương, doanh nghiệp, lái xe đường dài tiếp tục kiên định thực hiện nghiêm túc phương châm “an toàn để xuất khẩu, xuất khẩu phải an toàn”.

Theo đó, các địa phương vùng trồng, doanh nghiệp, các thương lái, lái xe đường dài cần tăng cường áp dụng các biện pháp nhằm bảo đảm quy trình sản xuất, bao gói, vận chuyển hàng hóa là tuyệt đối an toàn, theo đúng yêu cầu của công tác phòng chống dịch, từ đó giúp các bên liên quan mở và duy trì bền vững việc mở lại các cửa khẩu.

Các địa phương biên giới cũng cần tăng cường các biện pháp kiểm tra, giám sát để bảo đảm quy trình an toàn hàng hóa, phương tiện được thực hiện một cách chính xác và nghiêm túc.

Đặc biệt, cần chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch (mua bán theo hợp đồng, với các điều kiện giao dịch, giao nhận rõ ràng, giao hàng tại các cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính…) để tận dụng các kênh xuất khẩu khác như đường biển, đường sắt.

Với xuất khẩu tiểu ngạch, Bộ Công Thương đang phối hợp với các Bộ ngành, địa phương xây dựng Bộ tiêu chí về hàng hoá xuất khẩu theo hình thức tiểu ngạch, sớm trình Chính phủ xem xét và ban hành trong thời gian tới…

An Lãng