Nhờ Hiệp định EVFTA, xuất khẩu gạo sang EU tăng gần gấp đôi về giá trị

Qua 8 tháng năm 2022, nước ta đã xuất khẩu gạo đạt gần 4,8 triệu tấn, trị giá 2,332 tỉ USD, tăng 20,7% về số lượng và tăng 9,89% về trị giá so với cùng kỳ. Trong đó, thị trường EU đã có những bước tăng trưởng mạnh mẽ.

Trong những tháng qua, giá xuất khẩu gạo bình quân đạt 486,49 USD/tấn. Ảnh: CTV

Nhiều thị trường “chuộng”

Trong những tháng qua, giá xuất khẩu gạo bình quân đạt 486,49 USD/tấn, giảm 47,86 USD/tấn so với cùng kỳ năm trước.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong 4 tháng còn lại của năm 2022, nước ta dự kiến xuất khẩu thêm từ 1,5-1,7 triệu tấn gạo, nâng tổng lượng gạo xuất khẩu cả năm nay đạt khoảng 6,3-6,5 triệu tấn, cao hơn từ 100.000-200.000 tấn so với năm 2021. Hiện nay, Ấn Ðộ hạn chế xuất khẩu đối với một số mặt hàng gạo, Thái Lan nâng ngân sách hỗ trợ cho ngành hàng lúa gạo trong nước và Philippines kiểm soát chặt chẽ hoạt động nhập khẩu gạo, là những nhân tố chính đang chi phối thị trường gạo thế giới.

Riêng tại thị trường EU, theo Tổng cục Hải quan, trong quý 2/2022 xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường EU đạt 28.890 tấn, trị giá 20,3 triệu USD, tăng 75,2% về so với quý 2 năm ngoái. Như vậy, chỉ sau 6 tháng đầu năm 2022 xuất khẩu gạo của Việt Nam sang EU đạt 50.221 tấn, trị giá 36,6 triệu USD, tăng 84,3% về lượng và 95,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021.

Giá chào bán gạo và tình hình thương mại gạo thế giới hiện vẫn khá ổn định. Tuy nhiên, các địa phương và đơn vị, doanh nghiệp cần theo dõi chặt chẽ diễn biến thị trường trong và ngoài nước để có các giải pháp chủ động trong sản xuất, kinh doanh lúa gạo.

Ông Nguyễn Duy Thuận - Tổng Giám đốc Tập đoàn Lộc Trời cho biết, đơn vị đã xuất khẩu 1.000 tấn gạo mang thương hiệu riêng Cơm VietNam Rice vào hai chuỗi bán lẻ lớn của Pháp. Đó là hệ thống đại siêu thị Leclerc - hệ thống siêu thị với gần 600 đại siêu thị và hơn 100 siêu thị trên khắp nước Pháp và siêu thị Carrefour - hệ thống đại siêu thị lớn nhất châu Âu. Ngoài thị trường xuất khẩu Pháp, thương hiệu Cơm VietNam Rice đã đến với thị trường Đức, Hà Lan... Theo kế hoạch, các đối tác châu Âu tiếp tục đặt hàng cho những lô gạo tiếp theo để xuất trong năm 2022 và 2023. Được biết, sau khi EVFTA có hiệu lực, Lộc Trời là đơn vị được chọn xuất khẩu đơn hàng gạo đầu tiên. Đến nay, đơn vị này đã xuất khẩu khoảng 30.000 tấn sang thị trường EU.

Hay như doanh nghiệp của ông Phạm Thái Bình - Tổng Giám đốc Công ty Trung An cho hay, hiện toàn bộ gạo của công ty bán vào châu Âu đều được đóng bao bì nhãn mác thương hiệu Trung An. Giá gạo của Trung An vào thị trường này có mức giá khá cao, khoảng 1.000 USD/tấn.

Theo số liệu từ Cơ quan Thống kê châu Âu, trong 4 tháng đầu năm 2022, EU đã nhập khẩu 2,79 triệu tấn gạo, trị giá 2,08 tỷ Euro, tăng hơn 26% về lượng so với cùng kỳ năm ngoái. Việt Nam đang đứng thứ 6 trong số các thị trường ngoại khối cung cấp gạo vào EU với khối lượng lên đến 70.655 tấn, tăng 125,3% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, trong 6 tháng đầu năm nay, Italy trở thành thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam tại EU. Theo Hiệp hội Nông dân Italy, tình trạng hạn hán nghiêm trọng ở nước này đã khiến sản lượng gạo và lúa mì giảm khoảng 30%. Thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, gạo Japonica Việt Nam chất lượng không thua kém gạo cùng loại của Mỹ, Tây Ban Nha... nhưng giá chỉ bằng 1/3 - 1/2. Do vậy, khi được giới thiệu và nhập khẩu thử các doanh nghiệp (DN) đều hào hứng với gạo này của Việt Nam.

Quan trọng là chất lượng

Thực tế cho thấy, nhiều DN Việt Nam đã tận dụng hiệu quả các lợi thế từ EVFTA để đẩy mạnh xuất khẩu gạo vào thị trường khó tính là châu Âu. Theo cam kết từ EVFTA, EU sẽ dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo mỗi năm. Trong đó bao gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm. Đặc biệt, EU sẽ tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm. Cam kết này giúp Việt Nam có thể xuất khẩu ước khoảng 100.000 tấn vào EU hàng năm. Đối với sản phẩm từ gạo, EU sẽ đưa thuế suất về 0% sau 3 - 5 năm. Dự báo, trong nửa cuối năm nay, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang EU tiếp tục tăng cao nhờ lực đẩy từ EVFTA và nhu cầu của thị trường đang tăng lên.

Theo giáo sư Võ Tòng Xuân: “Hàng năm Việt Nam vẫn duy trì sản lượng lúa gạo xuất khẩu khá cao. Trung bình xuất khẩu 6 - 7 triệu tấn gạo/năm. Đây là thành tựu lớn đáng ghi nhận của ngành lúa gạo trong nước. Mới đây, động thái hạn chế xuất khẩu gạo của Ấn Độ giúp doanh nghiệp (DN) gạo đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hơn nữa. Từ trước đến nay, các thị trường tiêu thụ gạo truyền thống của Việt Nam chính là Philippines, Trung Quốc, Malaysia, Indonesia, Ghana, Bờ Biển Ngà... Đây là những thị trường có nhu cầu lớn với chủng loại gạo trung bình, giá rẻ. Ngoài ra, thị trường cũng ghi nhận, nhiều DN đã đưa gạo chất lượng cao vào một số thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hồng Kông (Trung Quốc), Singapore...

Thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam ngày càng rộng mở. Ảnh: CTV

Giáo sư Võ Tòng Xuân nhấn mạnh thêm: “Trong khi chờ Nhà nước tính toán tăng giá lúa lên thì ngay bây giờ người nông dân phải thay đổi phương thức sản xuất. Không dùng phân hóa học nhiều, bón một ít phân vi sinh, một ít phân vô cơ từ đó sâu bệnh ít. Nếu áp dụng hình thức sản xuất này, chúng ta hạ được giá thành sản xuất xuống còn khoảng 1.800 - 2.000 đồng/kg, thay vì phải đầu tư 3.800 - 4.000 đồng như hiện nay. Không sợ gạo bị ế nhưng để bán được giá thành cao phải tính toán lại”.

Ông Nguyễn Duy Thuận - Tổng Giám đốc Tập đoàn Lộc Trời cho biết, ngay từ năm 2016, tập đoàn đã chuyển đổi hoạt động trồng trọt, chế biến và đóng gói, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường EU. Tập đoàn đã phải quy hoạch lại vùng trồng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tiêu chuẩn môi trường và quan trọng hơn là đã áp dụng thành công mô hình sản xuất, canh tác không phát thải carbon. Về phía công ty gạo Trung An, theo ông Phạm Thái Bình, dù lượng gạo xuất vào EU chưa thật nhiều nhưng giá trị hạt gạo ở mức cao. Vì vậy, EU là thị trường tiềm năng cho DN có vùng nguyên liệu lớn, đạt chuẩn chất lượng.

Trà Diễm (T/h)