Nông nghiệp hữu cơ có luôn tốt cho môi trường?

Nông nghiệp hữu cơ là xu thế của thời đại, nhưng cần phải có môi trường, đất đai, cây trồng phù hợp để phát huy được hết thế mạnh.

Nông nghiệp hữu cơ cần phải có môi trường, đất đai, cây trồng phù hợp để phát huy hết thế mạnh

Để đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu cho hiện tại và tương lai, nông nghiệp hữu cơ được coi là một giải pháp tiềm năng cho vấn đề ngày càng giảm về đa dạng sinh học. Tuy nhiên, năng suất thấp hơn đã gây ra một cuộc tranh luận về việc liệu nông nghiệp hữu cơ có phải là cách sử dụng đất tốt nhất hay không.

Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Ecology Letters, một nhóm các nhà nghiên cứu từ Đại học Xi'an Jiaotong-Liverpool, Đại học Liverpool, Đại học Göttingen, Đại học Wageningen, Trung tâm Nghiên cứu Sinh thái và Đại học Nông nghiệp Trung Quốc, đã phát triển một phương pháp giúp nông dân và các nhà hoạch định chính sách quyết định xem việc chuyển đổi từ canh tác thông thường sang canh tác hữu cơ có làm tăng đa dạng sinh học trong khi vẫn duy trì năng suất hay không.

Nghiên cứu này là phân tích tổng hợp quốc tế đầu tiên định lượng sự đánh đổi giữa năng suất và đa dạng sinh học trong cùng một vùng đất .

Tiến sĩ Yi Zou, người đã nghiên cứu về sử dụng đất trong nhiều năm và là tác giả của nhóm cho biết: "Phân tích tổng hợp toàn cầu về sử dụng đất của chúng tôi giúp xác định chiến lược tốt nhất cho cả nông dân và Trái đất".

Theo nhóm nghiên cứu cho biết, nhu cầu sử dụng thêm đất của canh tác hữu cơ có thể huỷ hoại lợi ích đa dạng sinh học thu được, nên đã dẫn đến cuộc thảo luận về "chia sẻ đất đai" và "tiết kiệm đất đai".

Một thành viên của nhóm nghiên cứu, Tiến sĩ Jenny Hodgson, giải thích: “Trong chiến lược tiết kiệm đất, đất nông nghiệp được sử dụng thâm canh cho nông nghiệp năng suất cao chừa lại càng nhiều đất càng tốt để bảo tồn tính đa dạng sinh học cao trong các vùng đất tự nhiên”.

"Mặt khác, trong chiến lược chia sẻ đất đai, đất nông nghiệp được quản lý rộng rãi và duy trì tính thân thiện với đa dạng sinh học; tuy nhiên, thường cần nhiều đất hơn để đạt được tổng sản lượng như trong nông nghiệp thâm canh”.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích năng suất và đa dạng sinh học của đất trong 75 nghiên cứu quốc tế, qua đó tính toán ngưỡng sự gia tăng đa dạng sinh học từ canh tác hữu cơ và chia sẻ đất đai là thuận lợi mặc dù có thêm đất.

Điều quan trọng là nhóm nghiên cứu chỉ ra ngưỡng phụ thuộc vào mức độ đa dạng sinh học đã có trên diện tích đất bổ sung cần thiết để trồng trọt, nhằm bù đắp cho sản lượng bị mất.

Shanxing Gong, thành viên của nhóm nghiên cứu cho biết: "Kết quả của chúng tôi cho thấy, tính trung bình, việc chuyển sang canh tác hữu cơ sẽ là một chiến lược hiệu quả hơn nếu vùng đất không canh tác đa dạng sinh học ít hơn 2,4 lần so với vùng đất canh tác. Tất nhiên, giá trị này phụ thuộc vào ngữ cảnh và khác nhau giữa các vùng”.

"Điều này cung cấp cho chúng tôi những thông tin hữu ích để truyền tải đến những người đưa ra chiến lược canh tác ở các quốc gia, địa phương. Việc chuyển sang canh tác hữu cơ và chia sẻ đất đai có thể là cách sử dụng đất tối ưu ở những vùng có mức độ phong phú về loài".

Nghiên cứu cho thấy tác động của canh tác hữu cơ đối với đa dạng sinh học và năng suất phụ thuộc vào các loài và các loại cây trồng.

Đối với các loại cây trồng ngũ cốc, sự giảm về năng suất tương tự như mức tăng đa dạng sinh học sau khi chuyển sang canh tác hữu cơ

Đối với các loại cây trồng ngũ cốc, chẳng hạn như yến mạch, lúa mì, lúa mạch và ngô, sự giảm về năng suất tương tự như mức tăng đa dạng sinh học sau khi chuyển sang canh tác hữu cơ. Đặc biệt, có sự gia tăng đáng kể về số lượng các loài thực vật và động vật không xương sống, trong khi các loài chim ít bị ảnh hưởng hơn.

Ngược lại, đối với các loại cây trồng không phải ngũ cốc, chẳng hạn như cà phê và rau quả, việc chuyển sang canh tác hữu cơ không làm giảm năng suất đáng kể mà còn làm tăng đa dạng sinh học.

Điều đó cho thấy, một số loại cây trồng có thể được canh tác hữu cơ nhưng không cần thêm đất để đạt được năng suất tương tự.

Tiến sĩ Zou cho biết: “Tùy thuộc vào loại cây trồng, có khả năng chuyển sang canh tác hữu cơ để đạt được đa dạng sinh học cao hơn với rất ít hoặc không bị giảm năng suất. Trong những điều kiện như vậy, chuyển sang canh tác hữu cơ rất có lợi”.

Nhưng các nhà nghiên cứu cũng khuyến cáo ngưỡng này chỉ là một hướng dẫn, vì còn các yếu tố khác như cảnh quan xung quanh và sự thay đổi của phương pháp xử lý hữu cơ cũng có thể ảnh hưởng đến lợi ích của canh tác hữu cơ. Ví dụ, bón phân cường độ vừa phải cho các loại cây trồng hữu cơ không phải ngũ cốc có thể nâng cao cả năng suất và đa dạng sinh học.

"Nghiên cứu của chúng tôi mới chỉ là bước khởi đầu để hiểu được sự đánh đổi này. Chúng tôi cần kết hợp các yếu tố khác vào nghiên cứu như sự phong phú của các loài được bảo vệ, thu nhập của nông dân và các yếu tố như: thụ phấn, hấp thụ carbon và bảo vệ đất", Tiến sỹ Zou nhấn mạnh.

Cuối cùng, Tiến sĩ Zou cho biết cần phải có thêm nhiều nghiên cứu hơn để so sánh sự đánh đổi giữa năng suất và đa dạng sinh học ở các nước đang phát triển, vì hầu hết các nghiên cứu hiện có đều được thu thập ở các nước phát triển.

Như vậy canh tác hữu cơ có tốt hơn không? Câu trả lời là điều đó còn phụ thuộc vào việc bạn đang cố gắng phát triển cái gì và bạn đang cố gắng phát triển nó ở đâu?

Hà Dũng

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

bằng các phương pháp bền vững là một trong những thách thức quan trọng nhất mà chúng ta phải đối mặt trong thế kỷ này.