Nông nghiệp hữu cơ - hướng đi bền vững

Canh tác nông nghiệp theo hướng hữu cơ không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế mà còn giúp môi trường sản xuất được an toàn. Do đó, những năm gần đây, trên cả nước đã xuất hiện nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ.

Người dân hưởng ứng

Hà Nội là một trong những địa phương trên cả nước đi đầu trong việc xây dựng nền nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp xanh. Nhiều năm qua, ngành nông nghiệp Thủ đô tập trung tuyên truyền người dân, HTX, Tổ hợp tác… thay đổi tư duy canh tác, chuyển hướng sản xuất từ truyền thống sang canh tác hữu cơ.

Trang trại sản xuất rau hữu cơ của HTX Cuối Quý (huyện Đan Phượng)

Nhờ đó, đến nay, trên địa bàn Thủ đô đã xuất hiện nhiều doanh nghiệp, HTX, người dân… tham gia vào sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ; nhằm cung ứng ra thị trường sản phẩm sạch, bảo đảm chất lượng, đảm bảo an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng.

Năm 2016, sau khi từ Đài Loan trở về quê hương, vợ chồng ông Nguyễn Đăng Quý và bà Đặng Thị Cuối (huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội) trồng thử nghiệm rau ăn lá theo hướng hữu cơ trên chính mảnh đất của gia đình với diện tích rất nhỏ.

Do áp dụng nghiêm ngặt quy tắc vàng 5 “không” nên rau rất xanh, sạch và ngon. Bởi vậy, rau thu hoạch đến đâu, khách hàng mua hết đến đó. Nhận thấy nguồn cung không đủ cầu, gia đình bà quyết định mở rộng diện tích canh tác.

Tích tiểu thành đại, đến nay gia đình bà đã có trong tay một trang trại sản xuất rau sạch theo hướng hữu cơ rộng đến 15 ha. Rau được trồng trong nhà màng, với đầy đủ hệ thống thoát gió, thoát khí và tưới tiêu hiện đại.

“Vận dụng kinh nghiệm đã học hỏi được ở nước bạn, tôi áp dụng ngay vào mô hình của gia đình. Theo đó, chỉ sử dụng phân bón hữu cơ để làm “thức ăn” cho rau và sử dụng men vi sinh để phun trừ sâu ăn lá”, bà Cuối tâm sự và cho biết thêm, hiện sản phẩm rau ăn lá của gia đình bà đã được chứng nhận đạt Tiêu chuẩn Nông nghiệp hữu cơ quốc gia.

Sau 5 năm gây dựng, trang trại sản xuất nấm hữu cơ Tâm An (huyện Sóc Sơn) vẫn luôn đứng vững trên thị trường đầy khắc nghiệt. Chu Thị Thủy, người phụ nữ nhỏ bé, tuổi Tân Mùi (1991) tâm sự: Năm 2019, trang trại sản xuất nấm Tâm An được cơ quan chức năng thành phố Hà Nội chứng nhận đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Cùng năm đó, nấm sò nâu và nấm linh chi của Tâm An cũng được Trung tâm kiểm nghiệm và chứng nhận chất lượng TQC (thuộc Liên Hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) cấp giấy chứng nhận sản phẩm phù hợp với yêu cầu của Tiêu chuẩn Nông nghiệp hữu cơ quốc gia (TCVN 11041-2:2017).

Trung bình, mỗi năm, trang trại cung ứng ra thị trường gần 20 tấn nấm sạch, đạt chuẩn hữu cơ. “Nhờ kiên định theo con đường nông nghiệp sạch, nên sản phẩm nấm của trang trại bán giá cao hơn nhiều so với mô hình nấm canh tác theo kiểu truyền thống. Hơn nữa, môi trường sản xuất không độc hại, bảo đảm sức khỏe người lao động”, Thủy bộc bạch.

Diện tích canh tác nông nghiệp hữu cơ tăng nhanh

Theo thống kê, năm 2016 diện tích canh tác nông nghiệp hữu cơ của nước ta khoảng 50.000ha, đến năm 2020 diện tích canh tác nông nghiệp hữu cơ tăng lên gần 250.000ha (tăng khoảng 4,4 lần). Đến nay, có 46/63 tỉnh đã thực hiện và có phong trào phát triển nông nghiệp hữu cơ. Cả nước có trên 17.350 tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện sản xuất nông nghiệp hữu cơ.

Sản xuất quế hữu cơ xuất khẩu của Công ty Cổ phần sản xuất và xuất khẩu quế hồi Việt Nam

Hiện tại, ngoài các tổ chức, cá nhân trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp hữu cơ, những năm qua các doanh nghiệp trong cả nước cũng góp phần không nhỏ vào việc phát triển nông nghiệp hữu cơ Việt Nam. Đến nay, cả nước có 97 doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Trong đó, có 60 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu với kim ngạch khoảng 335 triệu USD/năm.

Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT) cho biết, sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của nước ta không chỉ tiêu thụ trong nước mà đã xuất khẩu đi 180 nước, thị trường trên thế giới.

Thị trường “xuất ngoại” tập trung vào các nước như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật, Đức, Anh, Hàn Quốc, Nga, Singapore, Pháp, Bỉ, Hà Lan, Italia... Qua đó thấy rằng, nông nghiệp hữu cơ Việt Nam đã được quan tâm và đang phát triển.

Tính đến tháng 3/2021, cả nước có 68 đơn vị tổ chức sản xuất kinh doanh sản phẩm Nông nghiệp hữu cơ được cấp chứng nhận. Trong đó:

Phục vụ nhu cầu trong nước: 51 cơ sở (75%), chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực trồng trọt (97%). Cụ thể, Khu vực phía Bắc: 40 đơn vị (tập trung nhiều ở Hà Giang, Thái Nguyên, Quảng Ninh). Khu vực phía Nam, miền Trung và Tây Nguyên: 11 đơn vị (tại Kiên Giang, Tây Ninh, Đắc nông, Gia Lai, Quảng Bình, Ninh Thuận).

Phục vụ xuất khẩu: 10 đơn vị (14,7%), tập trung trong lĩnh vực trồng trọt. Cụ thể, Yên Bái: 2 đơn vị, sản phẩm Quế (tiêu chuẩn EU, Hoa Kỳ). Bắc Kạn: 1 đơn vị, sản phẩm nghệ (tiêu chuẩn Hoa Kỳ). Thái Nguyên: 2 đơn vị, sản phẩm chè (tiêu chuẩn EU). Tây Ninh: 3 đơn vị, sản phẩm khoai mì (EU), dưa lưới (Nhật Bản). Đắc Nông: 1 đơn vị, sản phẩm hồ tiêu (USDA), chanh dây (EU), cà phê (Nhật Bản).

Phục vụ nội địa và xuất khẩu: 7 đơn vị (10,3%), tập trung trong lĩnh vực trồng trọt. Cụ thể, Yên Bái: 3 đơn vị, sản phẩm quế và chè. Gia Lai: 1 đơn vị, sản phẩm cà phê. Đắc Nông: 3 đơn vị, sản phẩm hồ tiêu (nội địa, Ấn Độ, Anh), gừng - sắn lát - cà phê - hồ tiêu (nội địa, Hà Lan, Ấn Độ).

Về tổ chức chứng nhận, có 24 tổ chức chứng nhận sản phẩm phù hợp tiêu chuẩn Nông nghiệp hữu cơ trong nước và quốc tế. Theo đó, Bộ NN-PTNT đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động chứng nhận sản phẩm phù hợp TCVN theo Nghị định số 109/2018/NĐ-CP ngày 29/8/2018.

Đăng ký 2 lĩnh vực trở lên có 6 đơn vị (IQC, Vinacert, Vietcert, FAO, TTP, TT Kiểm nghiệm và chứng nhận chất lượng NLTS Thanh Hoá). Đăng ký lĩnh vực chăn nuôi có 1 đơn vị (Quancert).

Đăng ký trong lĩnh vực trồng trọt có 9 đơn vị (TT Phân tích và chứng nhận chất lượng sản phẩm NN Hà Nội, TT Chất lượng NLTS vùng 1, Vinacontrol HCM, VSCB Việt Nam, Vinacab, TT Chất lượng NLTS vùng 2, Greencert…).

Mai Chiến