Phú Thọ: Nét đẹp văn hóa của mâm cơm ngày Giỗ Tổ Hùng Vương

Việc duy trì mâm cơm tri ân vào ngày Giỗ Tổ thể hiện đạo lý Uống nước nhớ nguồn, khẳng định sức sống bền bỉ, lan toả mạnh mẽ Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và giáo dục con cháu truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Mâm cơm tri ân các Vua Hùng vào ngày Giỗ Tổ 

Mâm cơm thắp hương ngày Giỗ Tổ

Với tấm lòng thành kính, những năm gần đây, cứ đến ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (mùng 10/3 Âm lịch) người dân Đất Tổ lại sửa soạn mâm cơm thắp hương tri ân công đức các Vua Hùng đã có công dựng nước. Nét đẹp văn hóa này ngày càng được lan tỏa tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.

Đồng thời, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương từ ngàn đời nay đã trở thành bản sắc văn hóa trong đời sống tinh thần của các thế hệ người dân Việt Nam. Dù đi đâu, ở đâu, mỗi người con đất Việt luôn hướng về nguồn cội, hướng về Tổ tiên với tấm lòng thành kính tri ân. Việc dâng lễ vật lên ban thờ, trong đó mâm cơm là một nghi lễ không thể thiếu trong tín ngưỡng thờ cúng của Tổ tiên.

Vì vậy, những năm qua, tỉnh Phú Thọ đã vận động, khuyến khích các gia đình làm mâm cơm để tưởng nhớ công đức các Vua Hùng vào mùng 10/3 Âm lịch để nối tiếp nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Cứ đến ngày Giỗ Tổ, gia đình ông Bùi Minh Tâm, ở Tuy Lộc, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ lại sửa soạn mâm cơm tươm tất dâng cúng tổ tiên và các vua Hùng. Mâm cơm bao giờ cũng có những món ăn truyền thống và quan trọng là sự thành tâm dâng lễ tri ân công đức các Vua Hùng đã có công dựng nước.

Cả 3 thế hệ gia đình ông Nguyễn Kim Đức (xã Chu Hóa, thành phố Việt Trì, Phú Thọ) thắp hương cúng gia tiên và tưởng nhớ các Vua Hùng có công dựng nước (Ảnh tư liệu)

Còn vợ chồng ông Triệu Khánh Nghị ở Khu 2 xã Hy Cương, thành Phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ từ nhiều năm nay, cứ đến ngày Quốc Giỗ ông bà lại làm mâm cỗ cúng để cùng gia đình các con cháu quây quần. Theo truyền thống gia đình để lại, việc thờ cúng xuất phát từ tâm của mỗi thành viên trong gia đình vì vậy bản thân ông Nghị luôn ý thức rằng thờ cúng tổ tiên là nét đẹp văn hóa, phong tục tập quán của cha ông.

Từ những sản vật sẵn có của địa phương, ông Nghị đã chuẩn bị mâm cơm cúng giản dị nhưng trang nghiêm, đủ đầy các món ăn truyền thống của người Việt, thể hiện lòng thành kính dâng cúng tổ tiên với ý nghĩa tri ân, tưởng nhớ công ơn Vua Hùng.

Được biết, bắt đầu từ năm 2018 tại các gia đình ở 2 xã Chu Hóa, Hy Cương, TP. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ đều triển khai làm mâm cỗ tri ân các Vua Hùng vào ngày Giỗ Tổ (mồng 10/3 âm lịch) hàng năm. Đây cũng là 2 địa phương gần Khu di tích lịch sử Đền Hùng mang nhiều dấu ấn về văn hóa tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương. Việc này tạo cơ hội để các gia đình sum họp, đoàn viên tưởng nhớ công ơn vua Hùng đã có công dựng nước và giữ nước. Đồng thời giáo dục con cháu về niềm tự hào là người dân đất Tổ vua Hùng, cội nguồn dân tộc Việt Nam.

Bên cạnh đó, theo truyền thống, mâm cơm dâng cúng các vua Hùng thường có bánh chưng, bánh dày và cơm tẻ. Món bánh chưng, bánh dày tượng trưng cho trời, đất. Cơm tẻ cũng do Vua Hùng dậy dân cấy lúa mà ra. Trong mâm cỗ có nếp, có tẻ cũng như có âm, có dương đầy đủ, hòa hợp.

Giáo dục truyền thống "Uống nước nhớ nguồn"  

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương chính là tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên nhưng được nâng lên một tầm cao hơn đó là tổ tiên chung của cả dân tộc Việt. Việc khuyến khích các gia đình làm mâm cơm tri ân công đức Vua Hùng đã phát huy vai trò của cộng đồng trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương.

"Mâm cỗ tri ân công đức các Vua Hùng"

Theo ông Nguyễn Đắc Thuỷ – Giám đốc Sở VHTT - DL Phú Thọ, xuất phát từ thực tế đó, tỉnh Phú Thọ đã khởi xướng người dân làm mâm cơm tri ân ngày giỗ Tổ. Ngoài ra, mâm cơm tri ân là biểu hiện của Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên từ ngàn đời – nay được nâng lên một tầm cao hơn là thờ cúng tổ tiên chung của dân tộc. Thực hành tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là sự trở về tâm thức nguồn cội trong sâu thẳm mỗi người.

Bởi vậy, như một lẽ rất tự nhiên, cứ đến ngày Giỗ Tổ, nhiều gia đình cũng làm mâm cơm dâng lên bàn thờ tổ tiên. Những nghi lễ và lễ vật không hề bắt buộc, mà người dân thành tâm sửa soạn để tỏ lòng biết ơn những bậc tiền nhân đã cho họ nền tảng tinh thần để vượt lên khó khăn, thử thách, xây dựng cuộc sống tốt đẹp

Ông Phạm Văn Mến - Chủ tịch Ủy ban Mặt trận tổ quốc thành phố Việt Trì cho biết: "Ủy ban Mặt trận tổ quốc đã đẩy mạnh tuyên truyền trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nâng cao vai trò của người cao tuổi trong việc thực hiện mâm cỗ tri ân các vua Hùng vào ngày Giỗ Tổ. Qua đó, giáo dục thế hệ trẻ hiểu hơn về truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc, khẳng định khối đại đoàn kết toàn dân ngày càng bền chặt. Đồng thời nhắc nhở con cháu đời sau lòng thành kính, biết ơn đối với các bậc tiền nhân đã có công dựng nước". 

Như sợi dây bền chắc nối quá khứ với hiện tại, một đỉnh non cao vững chãi của sức mạnh tâm linh, niềm tin vào Quốc Tổ nghìn năm cứ thế lan tỏa trong cộng đồng. Để hôm nay, con cháu vua Hùng ở khắp miền đất nước không có điều kiện hành hương về mộ Tổ cũng sắp sửa mâm cơm ngay tại gia đình, một lòng hướng về tổ tiên trong niềm rưng rưng, xúc động.

Xuân Hiền