“Đói” nguyên liệu chế biến thủy sản

Tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất đang ngày càng trở nên phổ biến với các doanh nghiệp sản xuất thủy sản trong thời điểm hiện nay. Để giải quyết tình trạng này, các doanh nghiệp cần chủ động tìm cách ứng phó với muôn hình vạn trạng biện pháp khác nhau.

Sản xuất cầm chừng

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), hiện có tới 40 - 50% tàu khai thác hải sản đã nằm bờ, nguồn nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy chế biến giảm từ 70 - 80% so với trước. Trong khi nguồn thủy sản nuôi trồng không tăng lên, mà còn có xu hướng giảm, do chi phí thức ăn, giống cũng tăng cao.

Cung theo VASEP, trong 6 tháng năm 2022, xuất khẩu tôm đạt 2,3 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù vậy, xuất khẩu tôm đã ghi nhận mức giảm 1% sau khi liên tục tăng trưởng dương 2 con số trong 5 tháng trước đó. Thậm chí sang đến tháng 7/2022, thị trường còn tiếp tục khó hơn khi nhu cầu nhập khẩu của đối tác đang chững lại và doanh nghiệp bị "khủng hoảng” thiếu nguyên liệu trầm trọng.

Nhiều doanh nghiệp thủy sản thiếu nguyên liệu sản xuất

Hiện nay nguồn nguyên liệu từ nuôi trồng chiếm 70% nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu. Do đó, các doanh nghiệp đều có nhu cầu mở rộng các vùng nuôi tập trung để tăng nguyên liệu cho chế biến. Tuy nhiên, hiện nhiều địa phương đang đô thị hóa nên các biến động từ quy hoạch đất cho sản xuất đang là thách thực lớn cho doanh nghiệp thuỷ sản và người nuôi thuỷ sản. VASEP nhấn mạnh.

Tại Công ty Cổ phần Thủy sản Lộc Kim Chi, nơi đang tất bật chuẩn bị các bước để có thể khai thác tối đa cơ hội, đây là 1 trong 6 nhà máy vừa được hưởng mức thuế 0% khi xuất khẩu cá tra vào Mỹ. Tuy nhiên, do thiếu nguyên liệu nên chế biến được 100 tấn cá mỗi ngày, chỉ đạt 50% công suất.

Lãnh đạo một doanh nghiệp sản xuất tôm trong nước cho biết, thời tiết năm nay không thuận nên sản lượng tôm thu hoạch giảm cũng là lý do khiến các nhà máy chế biến tôm buộc phải "liệu cơm gắp mắm", tăng giá nhập tôm nguyên liệu, nhưng cũng chỉ duy trì được công suất từ 50 - 70%.

Giải pháp nào?

Theo một số chuyên gia ngành nông nghiệp, việc thiếu tôm nguyên liệu là khó khăn trong ngắn hạn của doanh nghiệp, do thời điểm trước đó, giá chi phí nguyên liệu đầu vào tăng cao, người nuôi sản xuất cầm chừng. Mặt khác, những lý do về chính sách, rào cản thương mại… cũng khiến sản xuất rơi vào vòng xoáy khó khăn. Tuy nhiên, đây cũng là lý do thôi thúc mỗi doanh nghiệp phải nỗ lực hơn nữa trong việc phát triển chuỗi giá trị của mình một cách bền vững hơn.

Dự kiến, ngành tôm năm nay phấn đấu đạt sản lượng tôm thương phẩm 1 triệu tấn. Mức phấn đấu này còn phụ thuộc thời tiết ở 6 tháng cuối năm, nhưng có căn cứ để đạt mốc này. Đó là chuỗi hợp tác nuôi mới giữa nhà cung ứng, ngân hàng, đại lý và người nuôi ngày càng thể hiện tích cực rõ nét hơn.

Để ứng phó với vấn đề này, một số doanh nghiệp tính tới phương án tăng tỉ lệ tôm chế biến có giá trị gia tăng để bán sang những thị trường cao cấp như Nhật Bản, Mỹ, EU, khắc phục bối cảnh nguyên liệu khan hiếm.

Tại cuộc họp mới đây của ngành nông nghiệp, lãnh đạo Bộ NN-PTNT khẳng định, Bộ đang đẩy mạnh xây dựng vùng nguyên liệu cho chế biến từ trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản nông nghiệp đều tăng đảm bảo đủ nguyên liệu cho xuất khẩu.

Cụ thể, Bộ NN-PTNT đã có văn bản đề xuất Chính phủ hỗ trợ gói an sinh cho hơn 91 tàu cá để giải quyết vấn đề trước mắt khi giá nhiên liệu tăng. Về lâu dài, ngành thủy sản cần đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu khai thác thủy hải sản theo hướng tăng cường nuôi biển và trên bờ. Đây là giải pháp đảm bảo nguyên liệu chế biến sâu.

Ngọc Trà