Bất chấp chiến tranh, Ukraine vẫn là quốc gia xuất khẩu sản phẩm Hữu cơ hàng đầu vào EU

Chiến tranh đang tàn phá Ukraine, ảnh hưởng rất nhiều đến nền nông nghiệp nói chung và Nông nghiệp Hữu cơ nói riêng. Tuy nhiên, Ukraine vẫn là quốc gia xuất khẩu sản phẩm Hữu cơ hàng đầu vào EU.

Trước chiến tranh, Ukraine có  422.299 ha canh tác Hữu cơ, chiếm 1% diện tích nông nghiệp

Ukraine có nền Nông nghiệp Hữu cơ phát triển

Ukraine có 42 triệu ha đất trồng trọt nông nghiệp. Theo giám sát của Bộ Chính sách Nông nghiệp và Thực phẩm Ukraine, quốc gia này có 422.299 ha (khoảng 1% tổng diện tích nông nghiệp) đã được chứng nhận Hữu cơ vào năm 2021.

Ngành hữu cơ Ukraine có nguồn gốc từ thời Liên Xô vào những năm 1970, khi một số nhà tiên phong bắt đầu khởi nghiệp làm Nông nghiệp Hữu cơ (NNHC). Phong trào này thực sự diễn ra cách đây khoảng 15-20 năm, khi dự án SECO-FiBL của Thụy Sĩ phối hợp chặt chẽ với các phong trào Hữu cơ địa phương và các nhà hoạch định chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngành hữu cơ Ukraine thông qua chuyển giao kiến ​​thức, tạo cơ hội thương mại và tăng cường kết nối.

Đồng thời, các hoạt động cung cấp sản phẩm Hữu cơ rộng rãi hơn và nâng cao nhận thức đã dẫn đến sự sẵn có của các sản phẩm Hữu cơ tại các siêu thị và làm tăng nhu cầu về sản phẩm Hữu cơ tại thị trường địa phương, đặc biệt là ở các thành phố lớn.

Ngành Hữu cơ Ukraine bị ảnh hưởng nhưng vẫn đứng vững trong chiến tranh

Kể từ khi cuộc chiến Nga – Ukraine bắt đầu vào tháng 2/2022, ngành Hữu cơ Ukraine và toàn bộ ngành nông nghiệp thực phẩm đã phải gánh chịu và thua lỗ. Theo một cuộc khảo sát được thực hiện bởi cơ quan Sáng kiến Hữu cơ và các tổ chức phi Chính phủ tại Ukraine, những tác động tiêu cực đáng kể nhất đối với quy trình sản xuất Hữu cơ bao gồm: tình hình an toàn chung (74%), khả năng tiếp cận nguồn tài chính (72%), cơ sở hạ tầng bị phá hủy (65%), thiếu nhiên liệu và dầu bôi trơn (79%).  

Nhiều nhà khai thác Hữu cơ đã chịu thiệt hại trực tiếp do bị phong tỏa cảng biển, phá hủy cơ sở hạ tầng và chuỗi cung ứng cũng như giá đầu vào, nhiên liệu và hậu cần tăng đáng kể. Các vấn đề chính của thị trường Hữu cơ trong nước là chuỗi cung ứng bị gián đoạn, sự di cư của nhiều người tiêu dùng Hữu cơ sang các khu vực khác và nước ngoài, sức mua giảm và do đó, nhu cầu về Hữu cơ giảm. 

Những vụ giao tranh nhằm vào các cơ sở hạ tầng năng lượng đã gây ra tình trạng cắt điện và mất điện khẩn cấp ở phần lớn các khu vực ở Ukraine. Thiếu ánh sáng, nước, hệ thống sưởi, internet và kết nối di động đã ảnh hưởng rất nhiều đến sản xuất.

Hầu hết chính quyền vùng Oblast ở Ukraine trước đây đều hỗ trợ các nhà sản xuất Hữu cơ trong khu vực của họ. Tuy nhiên, do tình trạng thiết quân luật trong nước, sự hỗ trợ trong khu vực dành cho các nhà sản xuất Hữu cơ chỉ còn ở một số rất ít khu vực. 

Chiến dịch truyền thông kỹ thuật số Hữu cơ, Chương trình QFTP của Toralf Richter & Natalie Prokopchuk Ukraine, do Swiss SECO tài trợ hướng tới người tiêu dùng vào năm 2021 đã bị hoãn lại, cũng như việc đưa các sản phẩm Hữu cơ vào hoạt động mua sắm công cho các trường học và nhà trẻ ở Ukraine bị đình lại do chiến tranh.

Chiến tranh khiến Ukraine không thể vận chuyển bằng đường biển, thay vào đó là đường sắt và đường bộ

Điều ngạc nhiên lớn là bất chấp hậu quả khủng khiếp của chiến tranh và thực tế là nhiều trang trại Hữu cơ phải ngừng sản xuất tại các khu giao tranh, các nhà khai thác, chế biến và kinh doanh Hữu cơ khác vẫn tiếp tục bất chấp mọi khó khăn. 

Do khả năng xuất khẩu sang thị trường Mỹ thông qua các cảng trên Biển Đen gần như không thể thực hiện được, nên các nhà nhập khẩu từ châu Âu đã giúp các nhà khai thác Ukraine tìm kiếm thị trường cho sản phẩm của họ. Khi các tuyến đường biển chính bị phong tỏa, các nhà nhập khẩu đã giúp các nhà cung cấp Ukraine tìm giải pháp bằng xe tải và đường sắt. 

Năm 2022, Urkaine xuất khẩu sản phẩm Hữu cơ sang thị trường EU cao nhất lịch sử

Nhờ những nỗ lực không mệt mỏi của các đối tác trên khắp châu Âu, xuất khẩu từ Ukraine sang EU và Thụy Sĩ càng tăng thêm trong thời kỳ chiến tranh. Sự phản kháng dũng cảm của những người nông dân, các giải pháp hậu cần sáng tạo và linh hoạt của họ, cũng như làn sóng đoàn kết lớn từ những người mua quốc tế đã biến điều này thành hiện thực.

Năm 2022, theo cơ sở dữ liệu Traces của EU, 219.125 tấn sản phẩm Hữu cơ đã được xuất khẩu từ Ukraine sang các nước EU, tăng 16% so với năm 2021. Kết quả là Ukraine trở thành nước xuất khẩu lớn thứ ba sang EU (sau Ecuador và Cộng hòa Dominica).

Theo một nghiên cứu của Cơ quan Chứng nhận Hữu cơ Ukraine, các nhà nhập khẩu sản phẩm Hữu cơ Ukraine lớn nhất ở châu Âu (theo số lượng) là: Hà Lan, Đức, Áo, Thụy Sĩ, Ba Lan, Litva, Ý, Anh, Cộng hòa Séc, Bulgaria, Romania và Pháp. 

Ukraine đã xuất khẩu sang EU 219.125 tấn sản phẩm Hữu cơ trong năm 20022

Ukraine có 18 hiệp định thương mại tự do với 46 quốc gia. Các sản phẩm Hữu cơ được xuất khẩu nhiều nhất (theo số lượng) từ Ukraine vào năm 2022 là: ngô, đậu nành, lúa mì, dầu hướng dương, bánh hướng dương, hướng dương, quả việt quất đông lạnh, lúa mạch, hạt cải dầu, quả dại đông lạnh, kê bỏ vỏ, hạt óc chó khô, nước táo cô đặc, quả mâm xôi đông lạnh, kê, hạt lanh, quả mâm xôi đông lạnh, đậu Hà Lan, yến mạch, dâu tây đông lạnh, mù tạt, đậu lupin, mật ong , táo, nhựa cây bạch dương, bột yến mạch, kiều mạch và rễ echinacea khô. 

Nhiều sản phẩm Hữu cơ có giá trị cao hơn đã được thêm vào danh mục xuất khẩu của Ukraine trong vài năm qua. Nhưng trong khi khối lượng xuất khẩu Hữu cơ tăng đối với phương tiện đường sắt và đường bộ thì lại giảm đối với tàu biển.

Văn phòng Xúc tiến Doanh nghiệp và Xuất khẩu của Ukrane đóng vai trò dẫn đầu trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu Hữu cơ và phát triển năng lực cho các nhà xuất khẩu Hữu cơ Ukraine. Điều quan trọng nữa cho thành công này là sự hỗ trợ tài chính từ các dự án quốc tế do Thụy Sĩ (SECO), Đức (BMEL), EU và Hoa Kỳ (USAID) tài trợ, tiếp tục thực hiện các hoạt động dự án ở Ukraine bất chấp chiến tranh chưa có dấu hiệu chấm dứt.

Theo thống kê, ngành Hữu cơ của Ukraine đã bị ảnh hưởng không nhỏ bởi chiến tranh. Khảo sát cho thấy, trong năm 2022, 12% cơ sở sản xuất Hữu cơ đã phải ngừng sản xuất và 1/3 diện tích được chứng nhận Hữu cơ bị phá bỏ do hậu quả của chiến tranh. Tuy nhiên, các nhà khai thác Hữu cơ Ukraine, đại diện chính quyền Ukraine cũng như các nhà cung cấp dịch vụ tư nhân tin tưởng mạnh mẽ vào sự phục hồi của ngành Hữu cơ sau khi chiến tranh kết thúc. Hiện tại, mọi sự hỗ trợ đều rất được hoan nghênh.

Hà Dũng (theo bioecoactual)