Cẩn trọng trong sử dụng vật tư đầu vào trong nông nghiệp hữu cơ - sự lựa chọn của nhà sản xuất thông thái

Một trong những khó khăn trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ là lựa chọn các vật tư đầu vào, đảm bảo đúng nguyên tắc và tuân thủ theo từng tiêu chuẩn mà người sản xuất lựa chọn làm theo. Đặc biệt là nguồn phân bón và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) nào thực sự được chấp nhận cho trồng trọt hữu cơ trong ma trận các đầu vào thương mại được đính kèm theo cụm từ “Hữu cơ”.

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại vật tư thương mại ghi bao bì nhãn mác là được sử dụng trong nông nghiệp hữu cơ. Tuy nhiên không phải tất cả các sản phẩm đó được chấp nhận trong sản xuất hữu cơ. Mỗi tiêu chuẩn hữu cơ có những quy định cụ thể cho từng loại vật tư, nguyên liệu, loại chất được phép sử dụng. Các nhà sản xuất hữu cơ khi tìm kiếm đầu vào, nếu không có tên trong danh mục được phép của tiêu chuẩn, cần phải hỏi các tổ chức tư vấn hoặc có thể xem xét kỹ trên bao bì thành phần của các nguyên liệu, các chất hoặc các chủng vi sinh vật được sử dụng tạo ra sản phẩm và nguồn gốc của các nguyên liệu đó từ đâu để đảm bảo đúng quy định không bị ảnh hưởng đến tình trạng hữu cơ, làm kéo dài thời gian chuyển đổi hoặc bị đình chỉ giấy chứng nhận hữu cơ.

Về nguyên tắc, người sản xuất được sử dụng:

 -  Phân bón, thuốc BVTV các chất hoặc vật tư đầu vào khác nằm trong danh mục của tiêu chuẩn cho phép sử dụng, hoặc

-  Phân bón, thuốc BVTV, vật tư đầu vào được cấp chứng nhận cho phép sử dụng sản xuất hữu cơ của tổ chức đánh giá hợp pháp, hoặc

-  Vật tư, đầu vào được sản xuất từ các nguyên liệu, hoặc các chất được tiêu chuẩn hữu cơ cho phép sử dụng.

Ảnh: pexels – greta hoffman

Có rất nhiều nhà sản xuất và phân phối vật tư nông nghiệp đang khuyến cáo nông dân sản xuất hữu cơ sử dụng các sản phẩm công nghệ nano, trong khi công nghệ này bị loại trừ khỏi tiêu chuẩn hữu cơ hoặc bị cấm một cách rõ ràng. Nếu người sản xuất không biết, sẽ vô tình bị vi phạm tiêu chuẩn khi sử dung và có thể bị đình chỉ chứng nhận hoặc bị kéo dài thời gian chuyển đổi.

Ví dụ:

- Sử dụng đồng: Trong tiêu chuẩn hữu cơ Nhật Bản – JAS Organic cho phép dùng bột đồng; dùng đồng sulfat (CuSO₄) chỉ để pha hỗn hợp Bordeaux; trong khi tiêu chuẩn sản xuất hữu cơ Việt Nam TCVN 11041 cho phép dùng muối đồng (sulphate đồng, hydroxit, oxy clorua đồng…) để điều chế thuốc BVTV nhưng luôn có cảnh báo người sản xuất khi sử dụng không làm ảnh hưởng đến tình trạng cây trồng và đảm bảo đồng không tích lũy trong đất. Tiêu chuẩn PGS Việt Nam, IFOARM, EU và USDA chỉ cho phép sử dụng CuSO₄ để pha chế hỗn hợp Bordeaux, trong khi tiêu chuẩn hữu cơ của Canada nghiêm ngặt không cho phép nhìn thấy các dấu vết của đồng còn lại trên sản phẩm sau khi sử dụng. Đặc biệt các đầu vào dạng Nano của Đồng hay của các chất khác đều bị cấm hoặc không nằm trong danh muc được phép sử dụng ở hầu hết các tiêu chuẩn.

- Đối với phân bón: tiêu chuẩn Viêt Nam TCVN 11041 và tiêu chuẩn JAS của Nhật cho phép sử dụng phân động vật nuôi thương mại và phải qua giai đoạn ủ hoặc lên men, trong khi tiêu chuẩn EU, USDA, IFOAM, PGS Việt Nam không cho phép. Do đó để lựa chọn phân bón và các chất được phép sử dụng, tốt nhất, người sản xuất cần căn cứ trên nhãn chứng nhận hữu cơ của sản phẩm của từng tiêu chuẩn hữu cơ tương ứng.

1. Giống như các sản phẩm khác, khi vật tư đầu vào được đánh giá và cấp chứng nhận sẽ có dãn nhãn tiêu chuẩn tương ứng cùng các ký hiệu và số giấy chứng nhận được ban hành. Một số nhãn chứng nhận theo tiêu chuẩn có thể nhận diện trên bao bì của vật tư được phép sản xuất hữu cơ.

2. Sản xuất hữu cơ cần kiểm soát tốt các đầu vào và môi trường sản xuất, khuyến khích nông dân tái chế, tái sử dụng các nguồn nguyên liệu sẵn có để tự sản xuất vật tư đầu vào chủ động cho sản xuất hữu cơ. Người sản xuất có thể tham khảo các tài liệu hướng dẫn, quy trình sản xuất vật tư hữu cơ đã được giới thiệu xuất bản của Hiệp hội NN hữu cơ, IFOAM, USDA, EU…

Ví dụ: Các hướng dẫn đã được xây dựng và phê duyệt trong khuôn khổ nhiệm vụ “Hướng dẫn tổ chức, doanh nghiệp chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp hữu cơ theo tiêu chuẩn Quốc gia và tiêu chuẩn nước nhập khẩu” thuộc “Chương trình quốc gia Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng xuất và chất lượng sản phẩm hàng hóa giai đoạn 2021 – 2030”:

- Hướng dẫn sản xuất tại chỗ Phân bón, thuốc bảo vệ thực vật dùng trong nông nghiệp hữu cơ phù hợp với tiêu chuẩn TCVN 11041 và JAS Organic.

- Hướng dẫn sản xuất thức ăn chăn nuôi hữu cơ dùng trong nông nghiệp hữu cơ phù hợp tiêu chuẩn TCVN 11041 và JAS Organic.

Dù căn cứ trên nhận diện nhãn hiệu chứng chỉ hữu cơ hay tự sản xuất vật tư đầu vào hữu cơ thì Các đơn vị sản xuất hữu cơ cần phải có sự phê duyệt vật tư đầu vào của tổ chức chứng nhận/nhóm PGS trước khi đưa vào sản xuất.

Theo Bản tin Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam, tháng 02/2023