Điều tra nông thôn, nông nghiệp giữa kỳ năm 2020 (bài cuối): Sản xuất nông nghiệp vượt qua “bão” dịch

Mặc dù dịch bệnh trên người và động vật có diễn biến phức tạp, song sản xuất nông nghiệp vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định.

Xuất hiện dịch “kép”

Trong những năm 2016 - 2020, sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai, dịch bệnh. Các hiện tượng cực đoan của biến đổi khí hậu và thời tiết xuất hiện liên tiếp.

Ngành chăn nuôi tiếp tục phát triển

Xâm nhập mặn lấn sâu vào vựa lúa Đồng bằng sông Cửu Long. Khô hạn nghiêm trọng tại Đông Nam Bộ và Nam Trung Bộ. Mưa lũ và sạt lở đất gây thiệt hại lớn trên địa bàn Trung Trung Bộ. Nắng nóng bất thường ở Bắc Trung Bộ và Đồng bằng sông Hồng. Rét đậm, rét hại kéo dài hầu khắp các tỉnh miền núi phía Bắc.

Năm 2019, dịch tả lợn châu Phi và cúm gia cầm xảy ra trên diện rộng. Năm 2020, dịch Covid-19 bùng phát ở Vũ Hán (Trung Quốc) rồi lan khắp thế giới làm đình đốn sản xuất và tắc nghẽn các chuỗi cung ứng hàng hóa, trong đó có tiêu thụ và xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của nước ta tới các thị trường trong khu vực và thế giới.

Mặc dù phải đương đầu với khó khăn, các đơn vị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản khu vực nông thôn vẫn đẩy mạnh quá trình tổ chức lại sản xuất, thích ứng tốt hơn với diễn biến của tình hình trong nước và quốc tế, duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định.

Sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản ở nước ta được tổ chức theo 3 hình thức sản xuất chủ yếu, bao gồm: Hộ, hợp tác xã và doanh nghiệp.

Theo kết quả điều tra hợp tác xã và doanh nghiệp 31/12/2019; điều tra hộ sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản 1/7/2020, cả nước có 9.123.018 đơn vị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản, giảm 1,82% so với năm 2016. Trong đó, 9.108.129 hộ sản xuất, giảm 1,86%; 7.418 hợp tác xã, tăng 6,80%; 7.471 doanh nghiệp, tăng 94,25%.

Sự biến động số đơn vị sản xuất theo xu hướng tăng giảm khác nhau có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Trong đó có việc tổ chức lại sản xuất, ưu tiên phát triển những hình thức và quy mô sản xuất có năng suất, chất lượng, hiệu quả và giá trị hàng hóa cao.

Mặt khác, cũng do trong 5 năm (2016 - 2020) có 218 xã chuyển thành phường, thị trấn, theo đó dịch chuyển số đơn vị sản xuất, nhất là số hộ sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản khỏi khu vực nông thôn.

Sản xuất nông sản hàng hóa có thêm năng lực mới

Theo kết quả điều tra doanh nghiệp, tại thời điểm 31/12/2019, cả nước có 7.471 doanh nghiệp nông, lâm nghiệp và thủy sản, tăng 94,25% so với 31/12/2015. Trong những năm 2006 - 2011, sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 400 doanh nghiệp, bình quân mỗi năm tăng 80,0 doanh nghiệp.

Công ty Ngao Lenger chuyên xuất khẩu ngao sạch sang thị trường khó tính

Những năm 2011 - 2016, số doanh nghiệp phát triển nhanh hơn, nhưng cũng chỉ tăng 1.310 doanh nghiệp, bình quân mỗi năm tăng 262,0 doanh nghiệp.

Trong 4 năm (2016 - 2019), tăng 3.625 doanh nghiệp, bình quân mỗi năm tăng 906,3 doanh nghiệp. Trong tổng số 7.471 doanh nghiệp tại thời điểm 31/12/2019, có 4.426 doanh nghiệp nông nghiệp, gấp 2,54 lần số doanh nghiệp nông nghiệp tại thời điểm 31/12/2015; 1.112 doanh nghiệp lâm nghiệp, gấp 1,72 lần; 1.933 doanh nghiệp thủy sản, gấp 1,32 lần.

Năm 2019, các doanh nghiệp sử dụng 249,24 nghìn lao động thường xuyên. Trong đó, doanh nghiệp nông nghiệp 193,48 nghìn lao động, chiếm 77,63% tổng số lao động thường xuyên của các doanh nghiệp nông, lâm nghiệp và thủy sản; bình quân mỗi doanh nghiệp 43,71 lao động.

Các doanh nghiệp lâm nghiệp 15,88 nghìn lao động, chiếm 6,37%; bình quân mỗi doanh nghiệp 14,28 lao động. Các doanh nghiệp thủy sản 39,88 nghìn lao động, chiếm 16,00%; bình quân 20,63 lao động/doanh nghiệp.

Tổng doanh thu thuần năm 2019 theo giá hiện hành của các doanh nghiệp đạt 168,50 nghìn tỷ đồng; bình quân mỗi doanh nghiệp đạt 22,55 tỷ đồng.

Trong đó, các doanh nghiệp nông nghiệp đạt 131,17 nghìn tỷ đồng, chiếm 77,85% tổng doanh thu thuần của các doanh nghiệp nông, lâm nghiệp và thủy sản năm 2019, bình quân mỗi doanh nghiệp đạt 29,64 tỷ đồng; các doanh nghiệp lâm nghiệp 9,55 nghìn tỷ đồng, chiếm 5,67%, bình quân 8,59 tỷ đồng/doanh nghiệp; các doanh nghiệp thủy sản 27,78 nghìn tỷ đồng, chiếm 16,49%, bình quân 14,37 tỷ đồng/doanh nghiệp.

Đẩy mạnh cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp

Trong những năm 2016 - 2020, các địa phương tiếp tục đẩy mạnh cơ giới hóa sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản. Máy móc, thiết bị sử dụng đa dạng ở tất cả các khâu trong quá trình sản xuất với số lượng tăng đáng kể.

Cùng với việc đẩy mạnh cơ giới hóa, sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản trong những năm vừa qua còn tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại, trong đó có việc sử dụng ngày càng phổ biến nhà kính, nhà lưới, nhà màng.

Tại thời điểm 1/7/2020, tổng diện tích đất trồng trọt và nuôi trồng thủy sản sử dụng nhà kính, nhà lưới, nhà màng khu vực nông thôn đạt 55,99 nghìn ha, gấp 13,66 lần năm 2016.

Tây Nguyên có diện tích sử dụng nhà kính, nhà lưới, nhà màng lớn nhất với 26,25 nghìn ha, chiếm 46,88% tổng diện tích sử dụng nhà kính, nhà lưới, nhà màng trong sản xuất nông nghiệp và thủy sản trên địa bàn nông thôn cả nước.

Tiếp đến là Đông Nam Bộ 11,75 nghìn ha, chiếm 20,99%; Đồng bằng sông Cửu Long 8,12 nghìn ha, chiếm 14,52%; Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung 4,41 nghìn ha, chiếm 7,88%; Trung du và miền núi phía Bắc 2,94 nghìn ha, chiếm 5,25%; Đồng bằng sông Hồng 5,51 nghìn ha, chiếm 4,48%.

Kết quả điều tra cho thấy, năm 2020 có 38,40 nghìn ha trồng rau nhà kính, nhà lưới, nhà màng, chiếm 68,59% tổng diện tích nhà kính, nhà lưới, nhà màng khu vực nông thôn cả nước và gấp 17,94 lần năm 2016; 4,99 nghìn ha sử dụng trồng hoa, chiếm 8,91% và gấp 4,71 lần; 5,60 nghìn ha sử dụng ươm giống cây trồng, chiếm 10,00% và gấp 15,15 lần; 7,00 nghìn ha sử dụng nuôi trồng thủy sản, chiếm 12,50% và gấp 29,17 lần.

Diện tích đất trồng rau nhà kính, nhà lưới, nhà màng tập trung ở Lâm Đồng với 18,59 nghìn ha; Bình Phước 5,53 nghìn ha; Long An 2,85 nghìn ha; Bà Rịa - Vũng Tàu 2,01 nghìn ha. Trồng hoa, cây cảnh sử dụng nhà kính, nhà lưới, nhà màng tập trung ở Quảng Ninh, Quảng Ngãi và Lâm Đồng, mỗi tỉnh 1,00 nghìn ha.

Diện tích ươm giống cây trồng sử dụng nhà kính, nhà lưới, nhà màng tập trung ở Đắk Nông và Bình Dương, mỗi địa phương trên 2,00 nghìn ha. Nuôi trồng thủy sản sử dụng nhà kính, nhà lưới, nhà màng tập trung ở Lâm Đồng 2,91 nghìn ha; Bến Tre 1,40 nghìn ha; Bạc Liêu 1,08 nghìn ha.

Mai Chiến