Gian nan bảo tồn cây Táu cổ có từ thời An Dương Vương

Ngày 10/11, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh Phú Thọ phối hợp với UBND xã Trưng Vương tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả triển khai mô hình thử nghiệm chăm sóc, kéo dài tuổi thọ cây Táu cổ tại Đền Thiên Cổ Miếu.

Giữ gìn và bảo vệ kéo dài tuổi thọ cây Táu cổ ở Phú Thọ. Ảnh: Báo Phú Thọ

Tọa lạc trước đền Thiên Cổ (thôn Hương Lan, xã Trưng Vương, TP Việt Trì, Phú Thọ), cây Táu 2104 tuổi được công nhận "cây di sản Việt Nam" có từ thời An Dương Vương. Theo các cụ cao niên trong làng kể lại, ngôi đền này nằm trên đất kinh đô của nước Văn Lang xưa. Tại đền có cây Táu cổ thụ thuộc hàng lâu đời nhất Việt Nam. Theo tính toán của các nhà khoa học, cây Táu này đã hơn 2100 năm tuổi.

Người dân thôn Hương Lan gọi cây táu 2104 tuổi là "cụ cây" bởi từ thời tổ tiên, cây táu đã xuất hiện và trải qua bao thăng trầm của lịch sử. Năm 2012, "cụ cây" được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) công nhận và trao danh hiệu "cây di sản", góp phần trường tồn cùng vùng đất Tổ.

Từ khi có sự hiện hữu của cây Táu, người dân trong làng bao đời nay xem đây là báu vật, hết mực chăm sóc và bảo tồn cẩn thận. Ông Nguyễn Thiện Ninh (85 tuổi, người trông coi đền Thiên Cổ) chia sẻ, không chỉ là chứng nhân lịch sử, cây Táu còn chứa đựng những giá trị vô giá về văn hóa, tâm linh.

Ông Ninh bảo, cây Táu này gắn liền với sự tích thiêng liêng của đền Thiên Cổ. Ngọc phả để lại, đây là nơi thờ vợ chồng thầy giáo Vũ Thê Lang và thục nương Nguyễn Thị Thục. Thời đó, vợ chồng thầy giáo là người có công dạy công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa (con vua Hùng Vương đời thứ 18), sau khi vợ chồng thầy giáo Vũ Thê Lang mất, nhân dân địa phương đã chôn cất và lập đền thờ ngay tại làng. Cùng với đó, cây Táu xuất hiện và trường tồn tới tận ngày nay.

"Năm 2014 cây Táu bị ảnh hưởng nghiêm trọng do quá trình làm đường dân sinh trước đó, nên đã xuất hiện tình trạng héo úa, lão hóa, thân bị sâu mọt đục khoét, thiếu chất dinh dưỡng, nhiều cành bị khô và chết dần. Trước tình trạng "cụ cây" suy yếu, dân làng chúng tôi cương quyết giữ cây, không cho đốn hạ và mời bằng được các nhà khoa học và chuyên gia đến thẩm định, tìm hướng khắc phục, cứu cây", ông Ninh tâm sự.

Đặc biệt, từ tháng 5/2022, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh phối hợp với UBND xã Trưng Vương, Ban quản lý Đền Thiên Cổ Miếu đã triển khai các giải pháp công nghệ để chăm sóc, bảo vệ, kéo dài tuổi thọ cây như: Vệ sinh thảm thực bì và thân cây; xử lý mối đục thân; xử lý kích rễ; xử lý qua lá; xử lý đất và bón phân; gia cố bảo vệ và tạo cảnh quan xung quanh cho cây di sản…

Sau hơn năm tháng triển khai đồng bộ các biện pháp, mô hình thử nghiệm đã đạt được những kết quả khả quan: Cành duy nhất còn lại hiện đã phục hồi và đâm chồi, nhánh mới, tán lá xum xuê không bị đổ gãy khi xảy ra giông bão. Tại các điểm theo dõi rễ đều có sự tăng trưởng về chiều dài và chất lượng rễ non, mập hơn, xuất hiện nhiều rễ tơ, rễ phụ.

Sau khi xử lý dinh dưỡng qua lá, tốc độ vươn nhánh có sự thay đổi rõ rệt, tốc độ ra lá đạt cao hơn, lá có màu xanh non, láng bóng, phiến lá dày dặn không có hiện tượng quăn mép lá, một số nhánh đã bắt đầu phân nhánh cấp 2…

Cây Táu cố hơn 2 nghìn năm tuổi đã được bảo tồn, phục hồi

Đại diện lãnh đạo UBND tỉnh Phú Thọ ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực của Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh cũng như UBND xã Trưng Vương trong công tác chăm sóc, bảo vệ kéo dài tuổi thọ cây Táu cổ. Đồng chí nhấn mạnh, Trưng Vương là địa phương có nhiều di tích lịch sử liên quan đến kinh đô Văn Lang gắn liền với thời đại Hùng Vương.

Bên cạnh việc bảo tồn, tôn tạo các di sản văn hoá vật thể, phi vật thể, địa phương cần tiếp tục nâng cao hơn nữa, khai thác các nguồn lực xã hội hoá trong công tác tôn tạo. Đặc biệt, tăng cường tuyên truyền nâng cao ý thức người dân trong bảo vệ và phát huy giá trị cây di sản, cũng như các di sản, di tích tại địa phương.

Đồng thời, UBND tỉnh Phú Thọ yêu cầu UBND thành phố Việt trì, Sở Văn hoá – Thể thao và Du lịch, chính quyền địa phương tăng cường làm tốt công tác bảo vệ di sản một cách thường xuyên. Chỉ đạo các sở ngành liên quan tăng cường phối hợp cùng Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi Trường tập trung nghiên cứu, đưa ra các giải pháp dựa trên các yếu tố khoa học và thực tiễn nhằm đưa cây Táu cổ hồi sinh trở lại.

Xuân Hiền