Hành trình gắn “tai mắt đặc biệt” cho sản phẩm hữu cơ PGS

Việc gắn hệ thống truy xuất nguồn gốc QR Code cho sản phẩm hữu cơ PGS không những ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng hóa.

 

Bà Từ Thị Tuyết Nhung, Trưởng ban điều phối PGS Việt Nam (người cầm rau) thăm trang trại Mường Farm tại xã Cao Sơn, huyện Lương Sơn, tỉnh Hoà Bình năm 2022.

Thiết lập định vị cho sản phẩm PGS

Truy xuất nguồn gốc hàng hóa không chỉ là xu thế tất yếu và quy định bắt buộc đối với các doanh nghiệp khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn tạo niềm tin cho người tiêu dùng, ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại, góp phần xây dựng thương hiệu, nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng hóa.

Đặc biệt, đối với sản xuất hữu cơ, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa là một trong những yếu tố tối quan trọng để chiếm được lòng tin của người tiêu dùng cũng như giúp sản phẩm vươn đi xa hơn. Vậy làm thế nào để quản lý, vận hành hiệu quả?

Bà Từ Thị Tuyết Nhung, Trưởng ban điều phối PGS Việt Nam (thuộc Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam) cho rằng, hệ thống để đảm bảo chất lượng thường do các cơ quan nhà nước, cơ quan đánh giá… không liên quan đến quá trình sản xuất của người nông dân. Nhưng với PGS, nông dân làm đúng tiêu chuẩn, tiêu chí được cấp chứng nhận.

Bà Từ Thị Tuyết Nhung lý giải, PGS là hệ thống đánh giá theo tiêu chuẩn hữu cơ. PGS đã trình với tổ chức quốc tế IFOAM (Liên đoàn Quốc tế các Phong trào Nông nghiệp Hữu cơ) đánh giá và họ công nhận. Hệ thống chứng nhận PGS có sự tham gia của cộng đồng, khác với chứng nhận của bên thứ 3.

Thông tin truy xuất nguồn gốc QR Code về sản phẩm hữu cơ PGS

“Người sản xuất trực tiếp tham gia vào quá trình giám sát và đánh giá. Trong quá trình giám sát và đánh giá còn có sự tham gia của cả doanh nghiệp khai thác sản phẩm, người tiêu dùng, cơ quan chính quyền địa phương, cơ quan quản lý nhà nước… Các lực lượng này giám sát từ khâu sản xuất đến khi sản phẩm đưa ra thị trường.

Đặc biệt, khi đưa sản phẩm ra thị trường dứt khoát phải có bộ nhận diện, thông tin truy xuất với những thông tin rất đơn giản là dán tem nhãn, thông tin của người sản xuất, ngày thu hái… Điều này ít ra giúp người tiêu dùng biết được ai sản xuất, sản xuất từ đâu ra…”, bà Nhung dẫn giải thêm.

Tuy nhiên, theo bà Nhung, mặc dù PGS Việt Nam ra đời từ khá lâu, nhưng mãi đến năm 2014, bằng những nỗ lực của các bên liên quan, đặc biệt các nhà bán lẻ đã đưa người tiêu dùng, những khách hàng của họ đến tiếp cận với nông dân, chia sẻ với nông dân, biết nông dân làm như thế nào và cùng giám sát. Chính từ việc “mắt thấy tai nghe” ấy đã giúp người tiêu dùng tin vào sản phẩm hữu cơ PGS.

“Thế nhưng khi niềm tin của thị trường bắt đầu được củng cố, thì cũng bắt đầu xuất hiện hàng nhái, hàng giả. Trước tình thế như vậy, PGS phải tính đến việc nâng cấp nhận diện sản phẩm của mình lên. Năm 2015, chúng tôi đã nghĩ đến việc phải sử dụng hệ thống mã QR Code truy xuất nguồn gốc bằng hệ thống điện tử.

Chúng tôi đã tìm đến một số đối tác nhưng không đáp ứng được yêu cầu của PGS. Cuối cùng chúng tôi chọn CheckVN làm đối tác. Từ khi ứng dụng công nghệ này, chúng tôi đã ngăn ngừa được hàng nhái, hàng giả. Từ đó, PGS đã khai thác khá hiệu quả thế mạnh của hệ thống truy xuất nguồn gốc”, bà Nhung bộc bạch.

Hiệu quả của truy xuất nguồn gốc

Bà Nhung chia sẻ, từ khi ứng dụng công nghệ vào sản xuất, bà cùng các cộng sự là những người nông dân khá hài lòng về tính minh bạch của hệ thống truy xuất nguồn gốc QR Code.

Trong quá trình 15 năm triển khai và đưa sản phẩm hữu cơ ra thị trường, để thay đổi nhận thức người nông dân trong quá trình canh tác, sản xuất đã là khó rồi. Nhưng bây giờ lại yêu cầu họ áp dụng công nghệ vào sản xuất, vì nông dân PGS chủ yếu là những người lớn tuổi, hạn chế hiểu biết sử dụng công nghệ.

“Rất vui mừng là đối tác CheckVN cũng rất nỗ lực đáp ứng đòi hỏi khắt khe cho PGS và chi phí thấp”, bà Nhung nói.

Tem truy xuất nguồn gốc cam Hàm Yên theo tiêu chuẩn PGS.

Theo bà Nhung, để có hệ thống truy xuất nguồn gốc QR Code cho sản phẩm hữu cơ PGS đáp ứng yêu cầu như hiện nay, Ban điều phối PGS đã phải rất lỗ lực và thay đổi cách làm. Lúc đầu, PGS cũng muốn các doanh nghiệp đang khai thác sản phẩm, hỗ trợ nông dân tối đa bằng cách họ in tem có mã QR Code và họ sẽ đưa phát cho nhóm nông dân đang khai thác để dán vào sản phẩm và kích hoạt tem.

Tuy nhiên, câu chuyện phát sinh ở đây khi doanh nghiệp in tem truy xuất nguồn gốc đó vẫn có thể in tem ở đơn vị bán sản phẩm. Như vậy, rất có thể xảy ra, việc họ muốn dán vào sản phẩm nào cũng được.

Cuối cùng, Ban điều phối PGS Việt Nam đã phải thay đổi tư duy đó. Việc in tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm được đặt hàng và quản lý từ phía Ban điều phối PGS Việt Nam. Phía các Liên nhóm sản xuất họ sẽ nêu yêu cầu đặt bao nhiêu tem (thường 3 tháng đặt 1 lần) lên Ban điều phối PGS.

Sau đó, PGS lại chuyển số lượng tem sang bên CheckVN và Ban điều phối là đầu mối chuyển ngược lại tem cho các Liên nhóm. Trưởng các Liên nhóm được cấp một mã tài khoản và chính thành viên nhóm, người nông dân sẽ dán tem và tự kích hoạt thông tin cá nhân của mình vào sản phẩm. Trên đó sẽ thể hiện thông tin là rau gì, diện tích bao nhiêu, thu hái ngày nào. Những thông tin này được thể hiện ngay trên hệ thống.

“Như vậy, ngay tức khắc, mình có thể biết được các hộ nông dân đang đưa ra thị trường thông số sản lượng, sản lượng. Rất hay ở chỗ, có nông dân tối muộn cũng gọi hỏi thông tin sản lượng xuất ra thị trường là bao nhiêu để nông dân cân đối sản lượng đưa ra thị trường với sản lượng trên tem thể hiện. Bởi PGS thu phí của nông dân thông qua sản lượng để xem có trùng khớp với nhau không.

Không chỉ truy xuất được nguồn gốc sản phẩm mà còn biết được tại sao Nhóm sản xuất này lại có nhiều sản phẩm như thế và chính chúng tôi cũng quản lý được dấu hiệu gian lận của người nông dân nữa. Ví dụ, vào thời điểm thời Covid-19, do nhu cầu dùng củ xả nhiều. Có một hộ dân xuất rất nhiều xả ra thị trường. Tuy nhiên, khi kiểm tra hệ thống, chúng tôi đã phát hiện có sự gian lận ở đây nên đã xử phạt nghiêm minh vi phạm quy định. Đây là điều cực kỳ tối kỵ trong Hệ thống của PGS”, bà Nhung nhấn mạnh.

Hải Sơn