Luật HTX năm 2012: Cần sửa đổi để “bứt phá” hơn

Tại Hội thảo, nhiều ý kiến cho rằng, cần sửa đổi Luật HTX 2012 để các HTX trên cả nước phát triển mạnh mẽ hơn nữa. Các thành viên HTX có cơ hội cạnh tranh, làm giàu, thụ hưởng thành quả của chính mình.

4 điểm nghẽn khiến HTX chậm phát triển

Theo thống kê, đến hết tháng 6/2022, cả nước có 18.760 hợp tác xã (HTX) chiếm trên 70% tổng số HTX cả nước. HTX nông nghiệp có vai trò quan trọng trong việc tổ chức lại sản xuất trong khu vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, có những đặc thù riêng về hoạt động so với loại hình HTX phi nông nghiệp; chủ yếu cung cấp các dịch vụ phục vụ sản xuất nông nghiệp (bơm tưới, làm đất, chăm sóc, thu hoạch, cung cấp giống cây con, vật tư phân bón, sơ chế, tiêu thụ nông sản...).

Ngoài ra, HTX còn là mô hình kinh tế xã hội ở nông thôn giúp tạo việc làm, an sinh xã hội và phát triển cộng đồng ở nông thôn.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu tại “Hội thảo tham vấn về dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi) đối với khu vực hợp tác xã (HTX) trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn” được tổ chức vào sáng ngày 12/7 tại tỉnh Hà Nam, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN-PTNT) cho hay, sau 10 năm thực hiện Luật HTX năm 2012, các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp đã vượt qua những yếu kém, khó khăn và có những bước tiến mang tín hiệu khả quan, trở thành lực lượng có nhiều tiềm năng phát triển.

Tuy nhiên, thời gian qua, các HTX nói chung và HTX nông nghiệp nói riêng còn gặp nhiều thách thức. Các HTX tuy tăng trưởng nhanh về mặt số lượng nhưng chất lượng hoạt động còn khiêm tốn.

Số lượng thành viên HTX nông nghiệp liên tục giảm. Công tác quản trị, quản lý HTX gặp nhiều khó khăn. Quy mô của các HTX nhỏ, doanh thu thấp. Đặc biệt, vai trò hỗ trợ cho các thành viên HTX trong sản xuất, kinh doanh nông nghiệp trước biến động kinh tế thị trường, tác động của dịch bệnh chưa thực sự nổi bật.

“Sở dĩ nông dân còn thờ ơ, chưa quan tâm đến HTX là vì hiệu quả hoạt động chưa tốt. Nếu các HTX mang lại những lợi ích thiết thực hơn, nâng cao phúc lợi về kinh tế, xã hội tại khu vực nông thôn thì người dân sẽ hào hứng tham gia HTX”, ông Thịnh phân tích.

Phân tích rõ về những nguyên nhân khiến các HTX chậm phát triển, ông Thịnh cho rằng, đội ngũ lãnh đạo cũng như thành viên hầu như đều là các hộ sản xuất nhỏ; đặc biệt, khung pháp lý để phát triển HTX, cụ thể là Luật HTX năm 2012 còn nhiều bất cập, hạn chế.

Bên cạnh đó, hiện nay đang tồn tại 4 điểm nghẽn trong việc phát triển HTX nông nghiệp: Thứ nhất là thành viên HTX còn nhỏ lẻ, manh mún. Thứ hai là khung pháp lý. Thứ ba là đất đai cho HTX. Thứ tư là các cơ chế chính sách cho các HTX.

Cần sửa đổi Luật HTX 2012

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận về các vấn đề về định hướng và dự thảo nội dung sửa đổi Luật HTX năm 2012; Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và những yêu cầu sửa đổi Luật HTX đối với khu vực HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; phát triển HTX nông nghiệp, nông thôn trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam…

Nhiều ý kiến cho rằng, cần sửa đổi Luật HTX 2012 để các HTX phát triển hơn nữa

Các nội dung, thông tin được quan tâm thảo luận nhằm hướng tới việc hoàn thiện hơn nữa môi trường pháp lý cho HTX, cho lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn như: đề xuất Chính phủ có những quy định cụ thể về HTX nông nghiệp; chủ trương mở rộng đối tượng tổ hợp tác và liên đoàn trong nông nghiệp; các quy định về thành viên, thành viên liên kết, phân phối thu nhập; quy định tỷ lệ sử dụng dịch vụ phục vụ thành viên; kiểm toán hay kiểm toán nội bộ quy định như nào; các nội dung về chính sách ưu đãi hỗ trợ đối với HTX nông nghiệp nông thôn...

Ông Hoàng Vũ Quang, Phó Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD - Bộ NN-PTNT) chia sẻ, Luật HTX năm 2012 chưa tạo được sự khuyến khích cho các thành viên HTX; chưa tạo được thuận lợi cho các HTX nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ngoài ra, những quy định về mô hình quản trị HTX còn cứng nhắc; thiếu chính sách hỗ trợ, nguồn lực hỗ trợ cho các HTX còn nhỏ; điều kiện, thủ tục để được hỗ trợ khó khăn, phức tạp; quản lý nhà nước chồng chéo, thiếu lực lượng tư vấn, đào tạo cho cán bộ, thành viên HTX…

Từ đó, ông Quang đề xuất định hướng sửa đổi Luật HTX năm 2012 theo nguyên tắc tạo động lực, khuyến khích tham gia, phát triển HTX; đảm bảo HTX bình đẳng trong cạnh tranh, tiếp cận nguồn lực, thụ hưởng hỗ trợ; phát triển đa dạng mô hình HTX nông nghiệp, để HTX nông nghiệp là mô hình giúp nông dân tham gia thị trường, khởi nghiệp kinh doanh.

Tôn trọng một số nguyên tắc cơ bản của HTX, phù hợp với điều kiện thị trường, công nghệ luôn thay đổi. Nguyên tắc cần được tôn trọng là thành viên sử dụng dịch vụ là người kiểm soát HTX; thụ hưởng thành quả của HTX.

Mức độ hỗ trợ của nhà nước cho HTX gắn với mức độ HTX phục vụ thành viên chính thức. Ngăn chặn hành vi cơ hội, lợi dụng chính sách hỗ trợ HTX. Ưu đãi, hỗ trợ đặc thù cho HTX nông nghiệp do vai trò của HTX nông nghiệp trong phát triển nông nghiệp nông thôn và đặc thù của sản xuất nông nghiệp.

Sau khi nghe các ý kiến tham luận, ông Phùng Quốc Chí, Cục trưởng Cục Phát triển hợp tác xã tiếp thu các ý đóng góp vào Dự thảo luật HTX sửa đổi. Các ý kiến đóng góp sẽ được xem xét, phân tích để hoàn thiện hơn bản dự thảo Luật HTX sửa đổi trước khi trình Chính phủ và các Bộ cho ý kiến, đặc biệt là liên quan đến vấn đề mới, vấn đề khó đã được đưa ra trong lần sửa đổi Luật này.

Lãng Hồng