Ngành tôm lo “đói” nguyên liệu

“Bức tranh ngành tôm 6 tháng cuối năm không khởi sắc bằng đầu năm. Tuy nhiên, chúng ta có lòng tin vào sự linh hoạt của người nuôi tôm và chuỗi hợp tác nuôi tôm…”, ông Hồ Quốc Lực nói.

Vừa qua, tại Hội nghị toàn thể VASEP năm 2022, nhiều đại biểu đã tập trung phân tích vì sao kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh so với nguyên liệu.

Ngành tôm lo thiếu nguyên liệu những tháng cuối năm. Ảnh: TL

Theo ông Hồ Quốc Lực - nguyên Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), có nhiều nguyên nhân như chi phí cước tàu tăng đã góp phần “ảo” tăng thêm khoảng 10% giá trị kim ngạch xuất khẩu.

Cuối năm 2021 dịch bệnh Covid-19 khiến không ít doanh nghiệp tôm giảm chế biến, nay dồn cho đầu năm. Và, thực sự giá tiêu thụ tôm có tăng tác động một phần từ lạm phát. “Bối cảnh sáng sủa đó đã thay đổi ở 6 tháng cuối năm”, ông Lực nhấn mạnh.

Thông tin trên các phương tiện truyền thông cho thấy, năm nay nước sông Mekong dâng cao sớm, xuất phát từ biến đổi khí hậu tuyết tan nhiều hơn cộng với mưa nhiều ở thượng nguồn. Nước tràn sớm về miền Tây khiến các sông có kết nối hệ thống sông Cửu Long đã ngọt sớm hơn mọi năm.

Ngoài ra, sông Mỹ Thanh và các chi lưu của nó, trọng điểm nuôi tôm tỉnh Sóc Trăng đã không còn chút độ mặn nào từ tháng 5; những điểm tiếp giáp cũng chỉ đạt độ mặn 0 - 2%. Điều này làm “chùn” tay người thả nuôi tôm vì môi trường không đáp ứng nhu cầu sinh lý con tôm.

Mặt khác, vụ nuôi chính năm 2022 tại miền Tây kết thúc sớm hơn dự kiến khoảng 3 tuần. Nguyên nhân do vi bào tử trùng phát tán diện rộng. Chúng thâm nhập từng ao tôm, nội tạng tôm, làm tôm chậm lớn, chết rải rác và dẫn tới thu hoạch sớm, khi cỡ tôm chưa đạt kỳ vọng.

“Nếu mọi năm, đầu quý 3 là cao điểm mùa tôm chính của năm, các doanh nghiệp chế biến tôm luôn ở trạng thái đủ nguyên liệu cho chế biến, đáp ứng các đơn hàng đã ký kết, thì hiện nay, mức phổ biến đáp ứng nguyên liệu ở các doanh nghiệp tôm là 2/3; thậm chí có ngày còn ít hơn, chỉ 1/2. Mặt khác, tôm cỡ lớn cũng giảm so năm trước. Điều này ít nhiều gây khó khăn cho các doanh nghiệp tôm trả nợ đơn hàng”, ông Lực phân tích.

Theo ông Lực, trong bối cảnh nêu trên, tại thị trường Hoa Kỳ giá cả tiêu thụ lại có xu thế giảm vì tôm giá rẻ từ Ấn Độ và Ecuador thâm nhập mạnh mẽ. Lại thêm tôm không thuế chống bán phá giá từ Indonesia khiến bức tranh tôm ở đây có màu tối đối với tôm của nước ta.

Điều này có ý nghĩa tích cực với các doanh nghiệp tôm, các doanh nghiệp sẽ không thiếu nợ nhiều hợp đồng tại thị trường này. Các doanh nghiệp tôm của nước ta cũng “liệu cơm gắp mắm”, tập trung bán hàng vào các thị trường có mặt mạnh như tỷ suất lợi nhuận tốt, ổn định; có cách thức chế biến hàng phù hợp trình độ doanh nghiệp mình.

Hoàn cảnh này, thị trường mục tiêu là Nhật Bản. Sách lược thị trường này thể hiện rõ nét ở thị phần năm qua và 6 tháng đầu năm nay, tiêu biểu là Minh Phú, Sao Ta... Mẫu mã sản phẩm tôm cung ứng thị trường Nhật Bản hết sức đa dạng, đòi hỏi chế biến tỉ mỉ, cầu kỳ, đẹp mắt…

Như vậy, năng suất sẽ không cao, mức tăng sản lượng không mạnh, nhưng hết sức phù hợp trong bối cảnh tình hình tôm ta hiện nay. Mặt khác chi phí cước tàu tới Nhật Bản không cao so các tuyến vận chuyển xa (Mỹ, EU) sẽ không làm tăng “ảo” giá bán, khiến việc tiêu thụ thuận lợi hơn.

Một điểm cũng đáng nêu ra là chiến tranh Đông Âu khiến tỷ lệ lạm phát tại khu vực EU tăng cao và Mỹ cũng rơi vào hoàn cảnh này, trong khi mức lạm phát tại Nhật Bản thấp hơn, cũng là một lợi thế cho việc duy trì tiêu thụ.

“Kim ngạch xuất khẩu tôm năm nay sẽ cao hơn hẳn năm ngoái, ít nhất 10%, vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Lý do là thành quả 6 tháng đầu năm là nền tảng để ngành tôm tăng tốc”, ông Lực nhấn mạnh.

Ông Lực thông tin thêm, năm nay, toàn ngành phấn đấu đạt sản lượng tôm thương phẩm 1 triệu tấn. Tuy nhiên, mức phấn đấu này còn phụ thuộc thời tiết ở 6 tháng cuối năm, nhưng có căn cứ để đạt mốc này. Đó là chuỗi hợp tác nuôi mới giữa nhà cung ứng, ngân hàng, đại lý và người nuôi ngày càng thể hiện tích cực rõ nét hơn.

“Bức tranh ngành tôm ở 6 tháng cuối năm có vẻ không khởi sắc bằng đầu năm. Tuy nhiên, chúng ta có lòng tin vào sự linh hoạt của người nuôi tôm và chuỗi hợp tác nuôi tôm; có lòng tin vào sự nhạy bén của đội ngũ doanh nhân ngành tôm với sách lược thị trường uyển chuyển, phù hợp; ngành tôm sẽ vượt qua khó khăn và sẽ gặt hái thành công mới, cao hơn hẳn thành quả năm qua”, ông Lực bộc bạch.

Mai Chiến