Tích cực gỡ “thẻ vàng” thủy sản IUU

Tính đến nay, sau 5 năm Ủy ban châu Âu (EC) đưa ra cảnh báo “thẻ vàng” khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đối với thủy sản khai thác của Việt Nam, sự nỗ lực của Việt Nam trong triển khai các biện pháp cải thiện theo khuyến nghị đã được phía EC ghi nhận.

9 tháng năm 2022, Việt Nam vẫn còn 62 vụ, 88 tàu, 704 ngư dân vi phạm quy định IUU

Hoàn thiện khâu pháp lý

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tới thời điểm hiện tại đã có 95% tàu cá lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), đánh dấu tàu cá. Tuy nhiên những nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Việt Nam vẫn còn nhiều tồn tại.

Trong 4 khuyến nghị của EC (gồm: khung pháp lý; theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá, quản lý đội tàu; chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác; thực thi pháp luật), chúng ta mới thực hiện tương đối tốt ở khâu xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý, các khâu khác đạt hiệu quả chưa cao.

9 tháng năm 2022, Việt Nam vẫn còn 62 vụ, 88 tàu, 704 ngư dân vi phạm quy định IUU. Trong khi đây là điều kiện tiên quyết để EC xem xét có gỡ thẻ hay không.

Ngoài ra, việc quản lý tàu cá hiện vẫn còn bất cập khi tổng số tàu đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản mới đạt 64,35% (59.018/91.716 tàu); cập nhật quản lý đội tàu về cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia mới chỉ đạt hơn 82% (75.235 tàu).

Đặc biệt, công tác kiểm soát sản lượng, truy xuất nguồn gốc cá mới đạt khoảng 30%, nhật ký khai thác mới đạt được 45% so với yêu cầu.

“Thẻ vàng” của EC đã ảnh hưởng lớn đến ngành thủy sản Việt Nam, xét cả trực tiếp, lẫn gián tiếp. Xuất khẩu sang thị trường EU chiếm 15-17% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Năm 2022, ước tính xuất khẩu thủy sản sang EU sẽ đạt hơn 1,4 tỷ USD, trong đó hải sản khoảng 420 triệu USD.

Từng bước tháo gỡ

Những năm qua, cả hệ thống chính trị và ngư dân các tỉnh ven biển đã quyết liệt vào cuộc, nỗ lực thực hiện các giải pháp đồng bộ gỡ “thẻ vàng” thủy sản và đạt nhiều kết quả nhưng Tổng cục Thủy sản đánh giá, một số địa phương vẫn còn chủ quan, chưa quan tâm đúng mức, thiếu kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật của tàu cá.

Công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng trong điều tra, xử phạt chưa đồng bộ, chặt chẽ, kịp thời. Trong khi đó, kinh phí nguồn nhân lực tại các địa phương phục vụ cho công tác quản lý, kiểm soát, phòng chống khai thác IUU chưa đảm bảo…

Mặc dù, lực lượng BĐBP đã chủ động, tích cực phối hợp cùng các cảng cá và các lực lượng chức năng kiểm soát chặt chẽ khi tàu xuất bến, đủ điều kiện mới được ra khơi; xử lý nghiêm các tàu vi phạm các quy định pháp luật trong khai thác, hành nghề trên biển, nhưng mỗi ngày vẫn có hàng trăm tàu cá mất kết nối trên biển không rõ nguyên nhân.

Các chuyên gia lưu ý, chính sự lơ là giám sát của chính quyền một số địa phương đang khiến ngư dân còn vi phạm khai thác IUU trên các vùng biển là nguyên nhân khiến EC chưa dỡ bỏ “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam thời gian qua.

Rõ ràng, bên cạnh công tác quản lý Nhà nước, rất cần sự chấp hành, tuân thủ nghiêm các quy định của cộng đồng ngư dân khi khai thác, đánh bắt thủy sản trên biển.

Điều này không chỉ phát triển bền vững ngành thủy sản, mà còn vì quyền lợi và mưu sinh bền vững của ngư dân. Các cấp, ngành, địa phương cần quyết tâm và hành động quyết liệt trong tháng cao điểm chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định.

Một số địa phương vẫn còn chủ quan, chưa quan tâm đúng mức, thiếu kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật của tàu cá

Trước mắt, Nhà nước tiếp tục hoàn thiện, sửa đổi các quy định về chính sách phát triển thủy sản, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản.

Đồng thời, chính quyền các địa phương phối hợp với các chủ tàu khẩn trương hoàn thành việc lắp đặt VMS cho 5% tàu cá còn lại, kể cả phương tiện đang nằm bờ.

Nếu không gỡ được “thẻ vàng”, thậm chí bị áp dụng “thẻ đỏ”, lệnh cấm thương mại sẽ được áp dụng hoàn toàn đối với các sản phẩm thủy sản khai thác của nước ta sang EU.

Hệ lụy kéo theo là toàn bộ ngành khai thác và chế biến hải sản khai thác sẽ giảm ít nhất 30% so với công suất hiện tại, ảnh hưởng đến uy tín của các sản phẩm thủy sản Việt Nam và việc làm, thu nhập của hàng chục vạn ngư dân.

Trà Diễm (T/h)