Tiềm ẩn nhiều nguy cơ từ việc nhập khẩu gạo lượng lớn, Bộ Công thương đề nghị sửa luật

Dù là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, Việt Nam vẫn nhập khẩu số lượng gạo không hề nhỏ nhưng không được quản lý chặt chẽ.

Năm 2021, Việt Nam nhập khẩu gần 1 triệu tấn gạo

Hàng năm, Việt Nam dành khoảng 6 - 6,5 triệu tấn gạo cho xuất khẩu gạo. Tuy nhiên, chúng ta cũng nhập khẩu lượng gạo không hề nhỏ.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2021 Việt Nam nhập khẩu  999.750 tấn gạo. Trong đó, nhập khẩu từ Ấn Độ ở mức 719.970 tấn (chiếm 72,02% tổng lượng nhập khẩu gạo của cả nước).

Với tình trạng như vậy, Bộ Công thương đánh giá việc nhập khẩu gạo dù để phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh trong nước, nhưng với lượng tăng mạnh như đã diễn ra trong năm 2021, cùng với việc chưa được quản lý, thống kê đầy đủ, kịp thời có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất trong nước.

Theo Bộ Công thương, việc nhập khẩu gạo nhiều làm ảnh hưởng đến sản xuất lúa gạo, sản xuất thức ăn chăn nuôi, sản xuất bia, rượu, sản xuất các sản phẩm từ gạo như bún, bánh... tạo cạnh tranh với sản phẩm trong nước, tác động đến đời sống của người sản xuất và có thể gián tiếp ảnh hưởng đến an ninh lương thực, an ninh kinh tế - xã hội.

Chính vì thế, Bộ Công Thương vừa có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi nghị định 107 về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Cụ thể, Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo đã được triển khai hơn 4 năm và đã có tác động tích cực đến hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, trong quá trình thực thi Nghị định cũng đã bộc lộ một số vấn đề cần được xem xét, sửa đổi.

Cụ thể, Khoản 2, Khoản 3, Khoản 4 Điều 24 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP quy định, thương nhân thực hiện báo cáo định kỳ hàng quý, hàng năm về tình hình ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu gạo, tình hình thực tế tồn kho của thương nhân. Tuy nhiên, trong thời gian qua, nhiều thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo chưa thực hiện nghiêm túc trách nhiệm báo cáo theo quy định như: không báo cáo, báo cáo không đầy đủ nội dung theo quy định, có báo cáo nhưng không thường xuyên… Việc này đã gây rất nhiều khó khăn cho công tác điều hành xuất khẩu gạo.

Hay, khoản 6 Điều 24 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP quy định: “Thương nhân báo cáo không đúng sự thật hoặc không thực hiện chế độ báo cáo theo quy định tại Điều này, không đươc hưởng các chính sách ưu tiên quy định tại khoản Điều 16 Nghi ̣định 107 cho đến khi thương nhân chấm dứt, khắc phục hành vi vi phạm”.

Như vậy, các thương nhân vi phạm nghĩa vụ báo cáo chỉ không được hưởng các chính sách như tham gia các chương trình xúc tiến, xây dựng, quảng bá hình ảnh, thương hiệu ở trong nước và ngoài nước, không được phân bổ chỉ tiêu thực hiện các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung hay tham gia chương trình mua thóc, gạo tạm trữ của Nhà nước.

Do vậy, Bộ Công thuơng nhấn mạnh việc cần có quy định về quản lý nhập khẩu gạo để giúp cơ quan quản lý nhà nước chủ động, kịp thời điều tiết, điều hành hoạt động nhập khẩu gạo phù hợp với mục tiêu quản lý trong từng thời kỳ.

Trong tờ trình Dự thảo sửa đổi nghị định 107 tập trung vào 8 vấn đề, nhằm tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý đủ mạnh để khắc phục các tồn tại, bất cập phát sinh, định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu, đảm bảo mục tiêu xuất khẩu bền vững. Bộ Công thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng áp dụng biện pháp quản lý nhập khẩu.

Hà Dũng (t/h)