Xuất khẩu thủy sản Việt Nam hướng đến mục tiêu 10 tỷ USD

Ngành thủy sản dự báo, XK thuỷ sản 3 tháng cuối năm sẽ đạt khoảng 2,3 tỷ USD, đưa kết quả cả năm 2022 lên khoảng 10,7 - 10,8 tỷ USD. Mục tiêu 10 tỷ USD dự kiến sẽ đạt được vào cuối tháng 11.

Xuất khẩu cá ngừ sang EU phục hồi nhanh chóng

Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang EU tiếp tục tăng trưởng tốt trong tháng 9/2022, đạt gần 31 triệu USD, tăng 33% so với cùng kỳ năm 2021.

Con số này góp phần nâng tổng giá trị xuất khẩu (XK) cá ngừ trong quý III/2022 lên hơn 46 triệu USD, tăng 47% so với cùng kỳ năm 2021. Như vậy, sau sự sụt giảm trong quý II, nhập khẩu (XK) cá ngừ của Việt Nam sang thị trường này đã phục hồi. Đây cũng là một tín hiệu lạc quan vì con số này tăng 41% so với cùng kỳ năm 2019, thời điểm trước khi xảy ra đại dịch.

Xuất khẩu cá Ngừ sang EU tăng trưởng trở lại. Ảnh: An Lãng

Bà Nguyễn Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ (Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam) thông tin, luỹ kế 9 tháng đầu năm, kim ngạch XK cá ngừ sang khối thị trường này đạt hơn 123 triệu USD, tăng 16% so với cùng kỳ.

Một trong những nguyên nhân của sự tăng trưởng này là do các thị trường chuẩn bị vào mùa cao điểm cho dịp lễ cuối năm. Bên cạnh đó, lệnh cấm veda tại khu vực EPO từ 29/7 và kéo dài 72 ngày đã khiến cho nguồn cung cá ngừ cho thị trường EU từ khu vực này giảm.

Hơn nữa, giá cá ngừ tại khu vực Manta, Ecuador chênh lệch nhiều so với tại khu vực Bangkok, Thái Lan, do đó EU có xu hướng tăng mạnh NK cá ngừ từ các nước Châu Á trong thời điểm này.

“Trong bối cảnh này, các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam với lợi thế về mặt thuế quan theo hiệp định EVFTA đang có sức cạnh tranh tốt hơn so với các nước như Philippines, Indonesia hay Thái Lan”, bà Hà cho hay.

Theo bà Hà, năm nay, do chi phí vận chuyển hàng hóa đường biển cao, các nhà đóng hộp của EU không muốn vận chuyển hàng hóa của họ qua cảng Rotterdam ở Hà Lan, điều này làm tăng thêm chi phí cho hóa đơn CFR của họ. Chính vì vậy mà các nước như Đức, Bỉ, Rumania hay Pháp có xu hướng giảm NK gián tiếp qua cảng Rotterdam, tăng NK trực tiếp.

Số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam cho thấy, tại thị trường EU nếu như những năm trước Italy là 1 trong số 3 thị trường NK nhiều cá ngừ của Việt Nam, thì năm nay XK sang các thị trường này giảm 70% trong 9 tháng đầu năm 2022 và tụt xuống vị trí thứ 7.

Cùng với Italy, XK sang Tây Ban Nha - 1 trong 3 thị trường NK nhiều nhất cũng giảm. Thay vào đó, Đức và Bỉ có xu hướng tăng trong giai đoạn này, đặc biệt XK sang Bỉ tăng tới 111% so với cùng kỳ.

Ngoài ra, XK sang một số thị trường EU khác cũng đang tăng mạnh so với cùng kỳ là Rumania tăng 102%, Pháp tăng 155% và Đan Mạch tăng 305%.

Cũng theo bà Hà, hiện có hơn 50 doanh nghiệp đang tham gia XK cá ngừ sang EU. Trong đó, Bidifisco, Tuna Việt Nam và FoodTech là 3 công ty XK nhiều nhất cá ngừ sang khối thị trường này, chiếm 45% tổng kim ngạch XK cá ngừ của cả nước sang EU.

“Tình hình lạm phát tại Châu Âu vẫn không ngừng gia tăng, tiêu thụ cá ngừ tại khối thị trường này sẽ còn tiếp tục tăng, đặc biệt là với các sản phẩm cá ngừ đóng hộp. Tuy nhiên, sự mất giá của đồng euro so với đồng đô la Mỹ đang khiến cho các sản phẩm cá ngừ đóng hộp trở nên đắt đỏ với người Châu Âu.

Do đó, các nhà NK Châu Âu sẽ có xu hướng gia tăng NK cá ngừ nguyên liệu từ các nguồn cung có giá cạnh tranh và lợi thế về mặt thế quan. XK cá ngừ của Việt Nam sang EU trong những tháng cuối năm vì thế sẽ tiếp tục tăng so với cùng kỳ năm 2021”, bà Hà dự báo.

EU đang ở đâu trong bức tranh xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam?

Những ngày cuối tháng 10/2022, ngành thuỷ sản Việt Nam khá bận rộn trước sự kiện Phái đoàn thanh tra EU sang kiểm tra thực tế ngành khai thác hải sản Việt Nam thực hiện các khuyến nghị chống khai thác IUU.

XK thuỷ sản 3 tháng cuối năm dự báo đạt khoảng 2,3 tỷ USD, đưa kết quả cả năm 2022 lên khoảng 10,7 - 10,8 tỷ USD. Ảnh: An Lãng

Trong bối cảnh của một năm đầy biến động như chiến sự, lạm phát, mất giá tiền tệ, mối quan ngại của doanh nghiệp thuỷ sản càng thêm nặng nề, nếu “thẻ vàng” IUU vẫn chưa được tháo gỡ hoặc xảy ra tình thế xấu hơn đối với ngành khai thác thuỷ sản Việt Nam nếu bị cảnh báo thẻ đỏ.

Sau 5 năm bị cảnh báo thẻ vàng, EU đang ở vị trí nào trong bức tranh XK thuỷ sản của Việt Nam?

Bà Lê Hằng, chuyên gia thủy sản (Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam) chia sẻ, theo thống kê của Hải quan, đến hết quý III năm nay, khối thị trường EU27 chiếm 12% giá trị XK thuỷ sản của Việt Nam, đứng thứ 4 sau Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc - Hongkong.

Trong bức tranh XK giá trị 8,5 tỷ USD với toàn màu xanh tăng trưởng trong 9 tháng đầu năm 2022, thị trường EU cũng đóng góp một gam màu tươi sáng với giá trị đã chạm mốc 1 tỷ USD, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2021.

Trong đó, tính đến hết quý III, với 272 triệu USD, XK các sản phẩm hải sản khai thác biển chỉ chiếm 26% giá trị XK thuỷ sản sang thị trường EU, tăng 29%. Trong khi đó, XK thuỷ sản nuôi trồng sang thị trường này chiếm 74% với 771 triệu USD, tăng mạnh 45%.

Ảnh hưởng của “thẻ vàng” IUU càng rõ nét trong năm nay, khi mà xung đột Nga - Ukraine khiến cho giá xăng dầu tăng vọt, ngư dân các tỉnh ven biển không thể ra khơi. Nguyên liệu khai thác vốn khan hiếm lại càng bị thắt chặt và riêng cho thị trường EU còn thiếu hụt hơn nữa vì những thủ tục làm giấy xác nhận, chứng nhận bất cập và khó khăn.

Do vậy, riêng với sản phẩm hải sản khai thác, trong 9 tháng đầu năm nay, EU chỉ chiếm 8% tổng giá trị XK. So với các thị trường và nhóm thị trường chính NK hải sản khai thác của Việt Nam, thị trường EU chiếm tỷ trọng thấp nhất.

Bà Hằng cho biết thêm, tính đến hết quý III năm nay, XK hải sản khai thác của Việt Nam đã mang về trên 3,4 tỷ USD; tăng 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, thị trường dẫn đầu là Nhật Bản, chiếm 23% với 795 triệu USD, tăng 37% so với cùng kỳ. Thị trường Mỹ đứng thứ hai, chiếm trên 19% với 655 triệu USD, cao hơn 56% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trung Quốc tăng trưởng mạnh nhất, gấp hơn 2 lần với trên 470 triệu USD và là thị trường lớn thứ 3. Hàn Quốc cũng NK hải sản Việt Nam nhiều hơn EU với gần 380 triệu USD, tăng 20%.

“Như vậy, dù giá trị XK hải sản sang EU vẫn tăng nhưng trong cả bức tranh XK thuỷ sản nói chung và hải sản nói riêng của Việt Nam, vị thế của EU ngày càng mờ nhạt và thu hẹp, chủ yếu vì ảnh hưởng của thẻ vàng IUU”, bà Hằng bộc bạch.

Theo bà Hằng, các sản phẩm hải sản khai thác chính XK sang thị trường EU trong 9 tháng đầu năm gồm cá ngừ, mực, bạch tuộc, điệp, cá tuyết, ghẹ… Nhìn chung giá trị XK các loài này đều cao hơn so với cùng kỳ.

EU và nhiều thị trường khác như Mỹ, Nhật Bản đang “ngấm đòn” nặng nề bởi lạm phát. Bắt đầu vào những tháng cuối năm, giá cả hàng hoá và sinh hoạt đều tăng, do vậy người tiêu dùng phải cân nhắc và thắt chặt chi tiêu.

XK thuỷ sản sang thị trường EU cũng như một số thị trường lớn khác bắt đầu chững lại từ tháng 9 và sẽ tiếp tục khó khăn hơn trong những tháng cuối năm. Đơn hàng NK mới có xu hướng thấp hơn mọi năm, nhiều đơn hàng bị đề nghị hoãn giao hàng, gây khó cho nhà XK.

Bà Lê Hằng dự báo, XK thuỷ sản 3 tháng cuối năm sẽ đạt khoảng 2,3 tỷ USD đưa kết quả cả năm 2022 lên khoảng 10,7 - 10,8 tỷ USD; và mục tiêu 10 tỷ USD dự kiến sẽ đạt được vào cuối tháng 11. Trong đó, thị trường EU dự kiến đạt khoảng 1,3 tỷ USD năm 2022.

Chiều 28/10/2022, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã tiếp Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) về chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) do ông Roberto Cesari - Trưởng Bộ phận IUU (Tổng Vụ các vấn đề về biển và thủy sản) làm trưởng đoàn. Tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng khẳng định, Việt Nam đã và đang nỗ lực cao nhất để giải quyết tốt nhất các nội dung kiến nghị của EC đối với việc đẩy lùi và chấm dứt khai thác IUU hướng tới phát triển ngành khai thác hải sản bền vững, có trách nhiệm, có kiểm soát.

Mai Chiến