Những vấn đề cần biết để thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp

Phát triển kinh tế tuần hoàn đang trở thành xu hướng của các quốc gia, hướng tới nông nghiệp tăng trưởng xanh, bền vững.

Nông nghiệp tuần hoàn là một giải pháp hợp lý nhằm tiết giảm chi phí đầu vào, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.

Kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp được hiểu như thế nào?

Nông nghiệp Việt Nam trong những năm gần đây đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, song mới chú trọng tăng năng suất mà chưa quan tâm tới các yếu tố khác trong sản xuất nhằm mang lại giá trị gia tăng cho chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp.

Việc hướng đến nông nghiệp bền vững là một xu hướng tất yếu để chúng ta hướng đến. Trong đó, kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp cũng đang là nội dung được đưa bàn thảo về tính khả thi, hiệu quả và đi vào cuộc sống.

Ảnh minh họa.

Vậy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp được hiểu như thế nào?

Có thể hiểu đây là quá trình sản xuất theo chu trình khép kín thông qua việc áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ, chất thải, phế phụ phẩm.., làm nguyên liệu đầu vào cho quá trình sản xuất để tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, giảm lãng phí, thất thoát và giảm tối đa lượng chất thải, bảo vệ môi trường.

Hay hiểu cách khác, kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp là nền nông nghiệp áp dụng các nguyên tắc của kinh tế tuần hoàn vào thực hành sản xuất, kinh doanh, phân phối và tiêu dùng các sản phẩm nông nghiệp. Mục đích của kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp là không sử dụng nhiều diện tích hoặc tài nguyên hơn mức cần thiết.

Nhận biết kinh tế nông nghiệp tuần hoàn

Mặc dù kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp ở Việt Nam đến nay chưa đầy đủ và đúng nghĩa, song một số mô hình gần với kinh tế tuần hoàn đã và đang xuất hiện, tạo cơ hội cho kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp phát triển.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, hiện nay chúng ta đang có 3 loại mô hình phổ biến trong nông nghiệp.

Thứ nhất là mô hình tạo và dùng khí đốt từ chất thải, nước thải trong chăn nuôi, trồng trọt. Ví dụ như mô hình VAC (vườn - ao - chuồng) được áp dụng phổ biến ở Việt Nam từ những năm 1980 và được coi là hình thức nông nghiệp tuần hoàn đơn giản nhất.

Hay mô hình Luân canh “lúa, tôm”, “lúa, cá” được áp dụng ở các tỉnh ĐBSCL, mô hình “lúa, cá” được thực hiện ở ở các tỉnh ĐBSH. Mô hình này không sử dụng thuốc BVTV, kháng sinh, tạo ra sản phẩm sạch và bảo vệ môi trường.

Hoặc mô hình trồng lúa - nấm - phân hữu cơ - cây ăn quả được phổ biến ở hầu khắp cả nước. Đây là mô hình tận dụng nguyên liệu từ phụ phẩm rơm rạ trong trồng lúa để trồng nấm, bã rơm rạ sau khi thu hoạch nấm được tận dụng để bón cho cây trồng (cây ăn quả, rau màu).

Mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải rắn.

Thứ hai là mô hình tuần hoàn lấy phế phụ phẩm trong nông nghiệp làm chất xúc tác hay tạo ra các sản phẩm có giá trị khác.

Đây là mô hình sản xuất phân hữu cơ từ chất thải nông nghiệp sử dụng các phụ phẩm từ trồng trọt, chăn nuôi, rác thải sinh hoạt làm phân bón hữu cơ, đáp ứng yêu cầu sản xuất sạch hơn và giảm thiểu phát thải, khí nhà kính.

Hay sản xuất tổng hợp bò - trùn quế - cỏ/ngô - gia súc, gia cầm – cá là tận dụng phụ phẩm chăn nuôi để nuôi trùn quế làm thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản và phân bón cho cây trồng đem lại hiệu quả kinh tế cao, giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường.

Có lẽ đang được nhắc nhiều hơn ở mô hình này chính là chăn nuôi an toàn sinh học 4F (Farm-Food-Feed-Ferlitizer) mà Tập đoàn Quế Lâm đang áp dụng hiện nay theo đúng nghĩa đầu tiên trong nông nghiệp – kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp. Đây là mô hình sản xuất có chu trình khép kín, chất thải trong trang trại được thu gom và xử lý để sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh phục vụ trồng trọt.

Dự án 4F của Tập đoàn Quế Lâm được coi là hiện thực hóa khái niệm “kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp”.

Thứ ba đó là mô hình tiết chế hóa gồm “Vòng tuần hoàn xanh” trong các trang trại bò sữa và nuôi thủy sản với công nghệ tuần hoàn nước.

Với “Vòng tuần hoàn xanh” trong các trang trại bò sữa được hiểu là có quy trình chăn nuôi khép kín từ làm đất, trồng cỏ, chăm sóc bò đến xử lý chất thải để tạo “vòng tuần hoàn xanh”.

Còn với nuôi thủy sản với công nghệ tuần hoàn nước là hệ thống tuần hoàn (RAS) đã được ứng dụng nhờ khả năng tạo ra môi trường ổn định cho các loài thủy sản sinh trưởng và phát triển, hạn chế ô nhiễm môi trường.

“Đòn bẩy” khoa học công nghệ

Nghiên cứu, ứng dụng KHCN để phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp là vô cùng quan trọng. KHCN giúp nhà sản xuất giải quyết các vấn đề trọng tâm của ngành nông nghiệp và các vấn đề mà thực tiễn sản xuất yêu cầu. Nó đã tạo ra đột phá về năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh cho hàng hoá nông sản và ngành nông nghiệp.

Ngoài ra, nghiên cứu, chuyển giao KHCN giúp tăng năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm, giảm thiểu sử dụng tài nguyên, đảm bảo phát triển bền vững.

Ứng dụng khoa học công nghệ được coi là đòn bẩy thúc đẩy phát triển nông nghiệp.

Tuy nhiên, để kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp phát triển, thì việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số hóa trong nông nghiệp là “đòn bẩy” không thể thiếu. Hiện nay, nhiều công nghệ được ứng dụng như hệ thống nhà màng, nhà kính, nhà lưới kết hợp với ứng dụng công nghệ số để điều khiển tự động hoặc bán tự động; BigData, IoT, AI...

Cùng với đó, chúng ta cần phải cải thiện cơ cấu giống và tăng năng suất cây trồng vật nuôi. Điều đáng mừng từ 2013-2020, Việt Nam đã công nhận 529 giống mới. Đây là một trong những kết quả lớn, góp phần đáng kể làm tăng năng suất và chất lượng của nông nghiệp. Bởi, hầu hết các giống cây trồng cho năng suất vượt từ 10-15% đối với giống cùng loại.

Hải Sơn( Tổng hợp)