Sử dụng kháng sinh thận trọng cho động vật: Thay đổi vì một nền nông nghiệp bền vững

Sáng 30/9, tại Hà Nội đã diễn ra Hội thảo “Sử dụng kháng sinh thận trọng cho động vật: Thay đổi vì một nền nông nghiệp bền vững” với sự tham gia của lãnh đạo các ban ngành, nhà khoa học. TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam dự Hội thảo.

Rất nhiều lãnh đạo, nhà khoa học đã tham dự hội thảo (TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam, thứ 3 từ phải sang)

Tham dự hội thảo là các nhà quản lý tới từ Cục Thú y, Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT), các nhà nghiên cứu thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản, đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford, các trường đại học đầu ngành trong lĩnh vực nông lâm và đại diện các công ty thức ăn chăn nuôi.

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Phạm Đức Phúc - Viện trưởng Viện sức khỏe Môi trường và Phát triển bền vững; điều phối viên mạng lưới một sức khỏe các trường Đại học Việt Nam cho biết, mặc dù kháng sinh được sử dụng phổ biến trong ngành chăn nuôi nhằm duy trì sức khỏe vật nuôi, đảm bảo an ninh lương thực, góp phần bảo vệ nguồn sinh kế và sự bền vững của ngành chăn nuôi, nhưng việc sử dụng không hợp lý, thiếu trách nhiệm mang đến nhiều rủi ro như tạo ra vi khuẩn nhờn thuốc, tạo tồn dư kháng sinh trong thực phẩm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người tiêu dùng.

Trong khi đó, Chăn nuôi là một trong những mũi nhọn trong nền Nông nghiệp Việt Nam. Theo thống kê năm 2021, Việt Nam có: 2,282 triệu con trâu – 6,236 triệu con bò – 28,1 triệu con lợn và 523,2 triệu gia cầm các loại để cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu.

Tuy nhiên, có rất nhiều nút thắt trong ngành Chăn nuôi Việt Nam như: An toàn sinh học còn hạn chế, phòng chống dịch bệnh đạt hiệu quả chưa cao dẫn đến sự phát triển không bền vững; đây là điểm nghẽn lớn nhất của ngành Chăn nuôi. Hao hụt do dịch bệnh là nguyên nhân chính gây biến động tổng đàn, sản lượng thực phẩm mất cân đối cung cầu, giảm lợi nhuận và ảnh hưởng sinh kế của người chăn nuôi.

Ngoài ra, quy mô chăn nuôi nhỏ còn chiếm tỉ trọng cao (80% số cơ sở và 40% sản lượng) – Tổ chức sản xuất còn yếu, thiếu bền vững -  Kết nối sản xuất và thị trường chưa tốt – Chăn nuôi mới chỉ chú trọng giá trị thực phẩm chưa tích hợp các giá trị khác như: sinh thái, du lịch, văn hóa…

Để phát triển ngành Chăn nuôi, theo TS. Võ Trọng Thanh (Cục Chăn nuôi), hiện Việt Nam có rất nhiều chính sách với những định hướng cụ thể như: Đảm bảo các nhu cầu thiết yếu về thực phẩm – Phát triển hơn nữa các ngành hàng có tiềm năng và thị trường như: thịt gia cầm, sữa, trứng – Phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm, vật nuôi bản địa – Phát triển chăn nuôi công nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Khuyến khích chăn nuôi hộ truyền thống có cải tiến theo hướng chuyên nghiệp hóa, chăn nuôi hữu cơ – Xây dựng vùng chăn nuôi xa khu dân cư – Phát triển công nghệ con giống, thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, chế biển sản phẩm chăn nuôi – Quản lý và sử dụng hiệu quả chất thải chăn nuôi, thúc đẩy các mô hình kinh tế tuần hoàn.

Khuyến khích phát triển hoạt động giết mổ tập trung, công nghiệp – Tăng cường hợp tác quốc tế về nghiên cứu khoa học – Nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm chăn nuôi – Đẩy mạnh chuyển đổi số…

Cũng theo TS. Võ Trọng Thanh, để phát triển ngành Chăn nuôi, việc sử dụng thận trọng thuốc kháng sinh và tiến tới không sử dụng kháng sinh trong Chăn nuôi sẽ đóng một vai trò rất quan trọng.

TS. Võ Trọng Thanh đã đưa ra một số giải pháp để không sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi như: Áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh – Sử dụng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi có chất lượng tốt – Kiểm soát tốt chất lượng thức ăn chăn nuôi và vệ sinh thức ăn chăn nuôi từ nguyên liệu đầu vào, quá trình sản xuất, thành phẩm – Sử dụng các chất thay thế kháng sinh như Vắc xin, các chất cải thiện sức khỏe cho vật nuôi – Cải thiện chất lượng giống cho vật nuôi.

Với những giải pháp đó, TS. Võ Trọng Thanh cho biết Việt Nam đang theo lộ trình giảm sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và tiến tới ngừng hoàn toàn.

Cụ thể, trước năm 2016, thức ăn chăn nuôi nhập khẩu được quản lý theo danh mục, đã có khoảng 40 loại kháng sinh dưới dạng premix nhằm kích thích sinh trưởng vật nuôi đăng kí trong danh mục thức ăn chăn nuôi nhập khẩu được phép lưu hành tại Việt Nam.

Năm 2016, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT ban hành Thông tư số 06/2016/TT-BNNPTNT cho phép 15 loại kháng sinh, hóa dược được sử dụng kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi nhằm kích thích sinh trưởng cho vật nuôi.

Từ ngày 1/1/2018: Ngừng hoàn toàn việc sử dụng kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi nhằm kích thích sinh trưởng cho vật nuôi. Kháng sinh chỉ được phép sử dụng trong thức ăn chăn nuôi để phòng bệnh cho vật nuôi giai đoạn con non và trị bệnh cho vật nuôi khi mắc bệnh.

Đặc biệt, từ ngày 1/1/2026: Ngừng hoàn toàn việc sử dụng kháng sinh để phòng bệnh cho vật nuôi. Kháng sinh chỉ được phép sử dụng để điều trị, điều trị dự phòng cho vật nuôi.

Các chuyên gia và nhà quản lý đầu ngành khác cũng đóng góp, thảo luận nhiều nội dung như thực trạng và giải pháp kháng sinh trong chăn nuôi bò ở Việt Nam; Khung kế hoạch hành động quốc gia về phòng chống kháng kháng sinh (AMR) và một số kết quả nghiên cứu AMR và gen kháng thuốc ở vật nuôi...

Hà Dũng