00:02 01/02/22 Print

Xuân Nhâm Dần, tản mạn về con Hổ

Trong văn hóa tín người của người Việt, con Hổ là loài vật linh thiêng, biểu tượng của sự hùng cường, thể hiện sức mạnh vô song, được người dân sùng bái thờ cúng tại một số đình, chùa, miếu mạo.

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, tục thờ ông Hổ bắt nguồn từ cuộc sống nguyên thủy, khi con người còn sống trong điều kiện săn bắt, hái lượm hoặc giai đoạn đầu của cuộc sống nông nghiệp thì lúc này Hổ chính là sức mạnh thiên nhiên, vừa gần gũi và cũng là tai họa đối với con người. Chính vì vậy mà con người thờ Hổ để cầu bình an.

Tục thờ thần Hổ gắn liền với tín ngưỡng dân gian của người Việt

Tại Việt Nam, những chiếc trống đồng Đông Sơn có cách đây khoảng 2.500 đến 3.000 năm tuổi, nhưng trên mặt trống đã xuất hiện hình con Hổ. Điều này cho thấy, ý nghĩa của Hổ trong văn hoá Việt đã gắn bó hàng nghìn đời nay với sự trân trọng.

Trong các di tích văn hoá Ðông Sơn khai quật được, đã xuất hiện rất nhiều tượng Hổ như tượng Hổ ở lăng Trần Thủ Độ, lăng vua Hiến Tông, Hổ chạm ở bệ đá tại chùa Quế Dương (Hà Tây cũ) đến những con Hổ đá thời Lê ở Nam Kinh (Thanh Hoá).

Trong văn hóa, Hổ xếp thứ ba trong mười hai con giáp, năm Dần cầm tinh con cọp, là một hình tượng đa nghĩa vừa phức tạp trong tâm linh người Việt, vừa là ác thú, vừa là thần hộ mệnh. Do đó, có hình Hổ trấn giữ ở ngưỡng cửa thì tà ma không dám xâm nhập.

Trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, con Hổ được gắn với tục thờ Mẫu. Dù ở miền Bắc, miền Trung hay miền Nam đều có tục lệ thờ Thần Hổ như một biểu tượng của con vật dũng mãnh, uy nghiêm tượng trưng cho sức mạnh có khả năng trấn giữ cửa ải ngũ phương. Trên phương diện này Hổ đã hoá thành vật linh thiêng với những cái tên trong huyền thoại dân gian thường gọi như Thần Hổ, Sơn quan thần Hổ, Lý nhĩ tướng quân, thần hộ vệ Thành Hoàng, Chúa Sơn Lâm, ông Ba mươi…

Việc thờ thần Hổ giữ vị trí quan trọng trong điện thờ đạo Mẫu, thể hiện sự cân bằng giữa 2 miền thiên phủ - địa phủ, góp phần trấn an cho cửa điện. Trong điện thờ đạo Mẫu, ban thờ ngũ Hổ đặt dưới điện thờ công đồng.

Một số đền, phủ thờ Mẫu khác lại đặt ban ngũ Hổ phía dưới động sơn trang như phủ Tây Hồ (Hà Nội), đền Cô bé Tân An (Lào Cai), đền Đồng Bằng (Thái Bình)... Ban ngũ Hổ thường được bài trí giống như một hang động lớn, có những phiến đá nhấp nhô, tạo thế của hang núi, mang dáng dấp huyền bí. Đây chính là nơi ngự trị của thần Hổ, thường thờ tranh hoặc tượng.

Hội họa dân gian Việt Nam đã thần thánh hoá con Hổ với trường phái tranh Hàng Trống (Hà Nội) chuyên vẽ tranh Hổ (hoàng Hổ, hắc Hổ, bạch Hổ, tứ Hổ, ngũ Hổ) để treo thờ với tư cách là những vị trấn giữ các phương trời đất. Bởi vậy, khi vẽ tranh Hổ, người nghệ sĩ dân gian đã thể hiện đủ năm con Hổ với 5 tư thế và 5 màu sắc khác nhau.

Với cách thức sáng tạo của riêng mình, các nghệ nhân Hàng Trống không chỉ tạo nên nét riêng cho dòng tranh, mà đã làm bật lên sức sống nội tại của nhân vật, thể hiện sức mạnh của loài mãnh chúa. Ngoài ra, tranh Hổ còn được bày nơi nhiều đền, chùa, nhất là các đền thờ Thánh Mẫu, như tranh Bạch Hổ Thần tượng đặt ở đền Quán Thánh, Hà Nội.

Hình tượng con Hổ cũng xuất hiện nhiều qua văn học Việt Nam, bên cạnh những câu chuyện cổ tích xuất hiện từ lâu như: Trí khôn của ta đây, Cóc kiện trời, Thỏ rừng và hùm xám, Con hổ có lá gan chuột nhắt, Mèo vẫn hoàn mèo… Hổ còn được nhắc đến trong các tác phẩm văn học thời cổ như: Hịch tướng sĩ của Trần Hưng Đạo, Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão, Lĩnh Nam Chích Quái, Mãnh hổ hành (Bài hành về con hổ dữ) của nhà thơ Nguyễn Hành, Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu.

Cũng như những tác phẩm thời kỳ cận đại và hiện đại như: Tây Tiến của Quang Dũng (với câu thơ: Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người), Như những ngọn gió Hua Tát của Nguyễn Huy Thiệp và đặc biệt là bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ với câu than thở: “Than ôi, thời oanh liệt nay còn đâu!”, đã trở nên trứ danh.

Trong nền điêu khắc cổ Việt Nam thì mô típ Hổ vồ mồi, Hổ ngắm trăng, Hổ và rồng, Hổ và đại bàng…, thường được dùng để diễn tả một sức mạnh, cái oai, một ý chí và khai thác chất thơ trong cái hùng của Hổ - loài thú sơn lâm.

Hàng loạt đình làng ở Việt Nam, phần lớn là nông thôn, các nghệ sĩ dân gian đã để lại đời sau rất nhiều hình mẫu khác nhau về hình tượng con Hổ, tiêu biểu nhất phải kể đến hình ảnh con Hổ khắc trên thạp đồng Vạn Thắng (Phú Thọ), tấm phù điêu người nông dân đâm Hổ ở đình Chảy (Hà Nam), bức chạm khắc gỗ hình con Hổ đang chạy ở đình Lỗ Hạnh (Bắc Ninh) và bức chạm gỗ chàng trai cưỡi Hổ ở đình Tiên Kỳ (Nghệ An) và còn rất nhiều hình tượng Hổ ở nhiều đình miếu nằm rải rác khắp nơi trong nước.

Với những ý nghĩa tâm linh và văn hóa đặc sắc, nước ta đã ban hành sắc lệnh bảo vệ Hổ rất sớm từ năm 1963. Những năm gần đây, nhiều biện pháp cụ thể cũng được thực hiện như ban hành Nghị định, Quyết định, Thông tư, Chỉ thị về cấm săn bắt, buôn bán Hổ và tiến hành xử lý nghiêm những kẻ vi phạm; lập nhiều khu bảo vệ, rừng cấm; khảo sát, tạo môi trường sống thuận lợi tại những nơi Hổ thường xuất hiện.

Như một nhà nghiên cứu đã từng nhận định: “Tính cách con giáp của Hổ là tính cách của một năm mạnh mẽ nhất về sức khỏe, sung mãn về làm ăn kinh tế, mở mang về học vấn và tính vượng”. Với ý nghĩa đó, năm 2022 được kỳ vọng sẽ đem đến sức khỏe và sức mạnh lạc quan để phục hồi, phát triển kinh tế sau thời gian dài chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19.

Lãng Hồng

Ý kiến bạn đọc

0 đánh giá Xuân Nhâm Dần, tản mạn về con Hổ

0
Chọn đánh giá của bạn

0 bình luận

Tin tức liên quan

Dòng đệm Hữu cơ mang tính cách mạng: Nâng niu giấc ngủ, giảm tỉ lệ ung thư, thân thiện môi trường

Dòng đệm Hữu cơ mang tính cách mạng: Nâng niu giấc ngủ, giảm tỉ lệ ung thư, thân thiện môi trường

Dòng đệm mới do SolaPedic thiết kế mang tính đột phá ngành công nghiệp đệm Hữu cơ và tự nhiên…

Để vận hành trang trại theo tiêu chuẩn Hữu cơ PGS Việt Nam, nông dân cần biết & làm gì?

Để vận hành trang trại theo tiêu chuẩn Hữu cơ PGS Việt Nam, nông dân cần biết & làm gì?

Hiện rất nhiều nông dân muốn sản xuất và tham gia vận hành trang trại theo tiêu chuẩn Hữu cơ…

Định hướng chọn lựa mỹ phẩm Hữu cơ và tự nhiên: Hiệu thuốc – dược sỹ là địa chỉ uy tín

Định hướng chọn lựa mỹ phẩm Hữu cơ và tự nhiên: Hiệu thuốc – dược sỹ là địa chỉ uy tín

Các hiệu thuốc đang trở thành một kênh phân phối lớn mỹ phẩm Hữu cơ và tự nhiên, bởi tại…

Đến năm 2030, thị trường thực phẩm Hữu cơ trẻ em sẽ vượt mốc 10 tỷ USD

Đến năm 2030, thị trường thực phẩm Hữu cơ trẻ em sẽ vượt mốc 10 tỷ USD

Thị trường thực phẩm Hữu cơ dành cho trẻ em dự kiến sẽ đạt 10,34 tỷ USD vào năm 2030…

Khảo sát cây chè Cổ thụ núi Bóng một người ôm không xuể, cao trên 30m ở độ cao hơn 700m

Khảo sát cây chè Cổ thụ núi Bóng một người ôm không xuể, cao trên 30m ở độ cao hơn 700m

(Thái Nguyên) Ngày 03/3/2024, Chi hội Nông Nghiệp Hữu cơ trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên phối hợp cùng…

Đến năm 2030, thị trường Chăm sóc da Hữu cơ sẽ cán mốc 21,16 tỷ USD

Đến năm 2030, thị trường Chăm sóc da Hữu cơ sẽ cán mốc 21,16 tỷ USD

Theo báo cáo nghiên cứu mới nhất của Skyquest, quy mô thị trường Chăm sóc da Hữu cơ toàn cầu…

Hợp chất Hữu cơ trong cây có thể giải được nỗi lo của hàng triệu người đeo kính áp tròng

Hợp chất Hữu cơ trong cây có thể giải được nỗi lo của hàng triệu người đeo kính áp tròng

Hydroquinine, một hợp chất Hữu cơ được tìm thấy trong một số loại cây, có thể là giải pháp khử…

Lễ hội Lồng Tông: Cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu

Lễ hội Lồng Tông: Cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu

(Tuyên Quang) Trong không khí vui Xuân Giáp Thìn, sáng mùng 8 tháng Giêng (tức 17/2/2024), UBND huyện Chiêm Hóa,…

Bạn của nhà nông Hữu cơ: Tự ủ phân vừa chủ động nguồn, cây lại bền, khoẻ

Bạn của nhà nông Hữu cơ: Tự ủ phân vừa chủ động nguồn, cây lại bền, khoẻ

TS. Trần Thị Thanh Bình, giảng viên Đại học Lâm nghiệp, người có nhiều năm gắn bó với Nông nghiệp…

Trung tâm Truyền thông – Truyền hình Việt – Đức lan tỏa “Tết yêu thương” bằng những phần quà ý nghĩa

Trung tâm Truyền thông – Truyền hình Việt – Đức lan tỏa “Tết yêu thương” bằng những phần quà ý nghĩa

Thực hiện lời kêu gọi của Chính phủ “Không để ai phải lùi lại phía sau”, Trung tâm Truyền thông…

Tin mới cập nhật

Ireland: Nhiều nông dân dự kiến chuyển sang sản xuất Hữu cơ

Ireland: Nhiều nông dân dự kiến chuyển sang sản xuất Hữu cơ

Ireland hiện có hơn 5.000 nông dân hữu cơ với khoảng 225.000ha đất canh tác hữu cơ, chiếm 5% tổng…

IFOAM Hữu cơ quốc tế cập nhật chiến lược phát triển giai đoạn 2024-2034

IFOAM Hữu cơ quốc tế cập nhật chiến lược phát triển giai đoạn 2024-2034

IFOAM hữu cơ quốc tế (Liên đoàn các phong trào nông nghiệp hữu cơ quốc tế) đã đưa ra một…

Thị trường phân bón Hữu cơ Bắc Mỹ hồi phục mạnh, dự kiến cán mốc 3,05 tỷ USD vào năm 2029

Thị trường phân bón Hữu cơ Bắc Mỹ hồi phục mạnh, dự kiến cán mốc 3,05 tỷ USD vào năm 2029

Thị trường phân bón Hữu cơ khu vực Bắc Mỹ sau khi trải qua một thời gian ngắn tăng trưởng…

Với 300 triệu USD, Hoa Kỳ đã làm gì để thúc đẩy Nông nghiệp Hữu cơ sau đại dịch, ảnh hưởng của chiến tranh và lạm phát?

Với 300 triệu USD, Hoa Kỳ đã làm gì để thúc đẩy Nông nghiệp Hữu cơ sau đại dịch, ảnh hưởng của chiến tranh và lạm phát?

Nông nghiệp Hữu cơ Hoa Kỳ đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, hạn hán, chiến sự ở Ukraine…

Công ty TNHH Hương Gia Vị Sơn Hà: 20 năm phát triển gia vị Hữu cơ tại Việt Nam

Công ty TNHH Hương Gia Vị Sơn Hà: 20 năm phát triển gia vị Hữu cơ tại Việt Nam

Công ty TNHH Hương Gia Vị Sơn Hà thuộc tập đoàn Mitani Nhật Bản, là doanh nghiệp chế biến và…

Hoa Kỳ: Trong 12 năm, tổng giá trị nhập khẩu sản phẩm Hữu cơ tăng gấp 3 lần

Hoa Kỳ: Trong 12 năm, tổng giá trị nhập khẩu sản phẩm Hữu cơ tăng gấp 3 lần

Chỉ trong 12 năm, từ 2011 đến 2023, tổng giá trị các sản phẩm Hữu cơ nhập khẩu vào Hoa…

Quy định mới của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ khiến các nhà nhập khẩu Hữu cơ lúng túng

Quy định mới của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ khiến các nhà nhập khẩu Hữu cơ lúng túng

Việc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) ban hành quy định các nhà nhập khẩu Hữu cơ phải có chứng…

Thương hiệu nước trái cây Hữu cơ lớn nhất nước Đức quyết giảm 75% lượng khí đốt tự nhiên

Thương hiệu nước trái cây Hữu cơ lớn nhất nước Đức quyết giảm 75% lượng khí đốt tự nhiên

Hơn cả một thương hiệu nước trái cây Hữu cơ, nhà sản xuất Voelkel còn hoạt động dựa trên nguyên…

Phát triển và nhân rộng Nông nghiệp Hữu cơ- Hướng đi bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu

Phát triển và nhân rộng Nông nghiệp Hữu cơ- Hướng đi bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu

Ngày 23/3/2024 tại HTX chè Khe Cốc, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, tổ chức APN (Asia…

Tinh dầu Bạch Vân Sơn giải quyết nỗi lo đau cơ – xương – khớp cho mọi nhà

Tinh dầu Bạch Vân Sơn giải quyết nỗi lo đau cơ – xương – khớp cho mọi nhà

Việc ký kết thoả thuận hợp tác toàn diện giữa Công ty TNHH Bạch Vân Sơn và Trung tâm Truyền…

Tin đọc nhiều

Vợ chồng GS “biết tuốt” Nguyễn Lân Dũng bị ung thư và giải pháp chống thuốc trừ sâu hóa học (Kì 1): Nỗi đau của cả dân tộc

Vợ chồng GS “biết tuốt” Nguyễn Lân Dũng bị ung thư và giải pháp chống thuốc trừ sâu hóa học (Kì 1): Nỗi đau của cả dân tộc

Là những giáo sư đầu ngành ở các lĩnh vực vi sinh vật và y học, đồng thời sống rất…

Tuyên Quang: Tiềm năng và triển vọng phát triển nông nghiệp hữu cơ

Tuyên Quang: Tiềm năng và triển vọng phát triển nông nghiệp hữu cơ

Tuyên Quang là tỉnh thuộc vùng Trung du miền núi phía Bắc nước ta, có diện tích khoảng 5.870 km²…

Thái Nguyên: Khai mạc Mùa du lịch 2023 với chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”

Thái Nguyên: Khai mạc Mùa du lịch 2023 với chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”

Tối 11/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên long trọng tổ chức chương trình khai…

Đắk Lắk: Giải mã uẩn khúc đằng sau vụ chặt phá vườn cà phê ở Hòa Đông

Đắk Lắk: Giải mã uẩn khúc đằng sau vụ chặt phá vườn cà phê ở Hòa Đông

Dư luận ở huyện Krông Păk (Đắk Lắk) rất xôn xao trước vụ việc Công ty Cổ phần Cà phê…

Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên: Nông nghiệp hữu cơ được ưu tiên số một

Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên: Nông nghiệp hữu cơ được ưu tiên số một

Sở NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên mong muốn có sự phối hợp trong công tác tuyên truyền, tư vấn đào tạo,…

Phân bón Bình Điền 2 Phong