Bánh cuốn mỏng rắc hành phi vàng giòn ăn cùng chả thịt nướng trong chén nước chấm. Ảnh: Vân Anh

Bánh cuốn Phủ Lý có lẽ không có một câu chuyện lịch sử quá đồ sộ hay một nguồn gốc cao sang. Nó đơn giản là kết quả của sự sáng tạo, khéo léo của người dân địa phương trong việc tận dụng những nguyên liệu sẵn có để tạo nên một món ăn ngon miệng, phù hợp với khẩu vị của vùng đất. Theo lời kể của những người lớn tuổi, bánh cuốn đã xuất hiện ở Phủ Lý từ khá lâu đời, trở thành một món ăn quen thuộc trong đời sống hàng ngày, từ bữa sáng vội vã đến những bữa ăn nhẹ nhàng vào buổi chiều.

Điểm làm nên sự đặc biệt của bánh cuốn Phủ Lý nằm ở lớp bánh mỏng tang, trắng như lụa. Để có được lớp bánh hoàn hảo như vậy, người làm bánh phải chọn loại gạo tẻ ngon, hạt đều, không bị lẫn tạp chất. Gạo được ngâm kỹ trong nhiều giờ, sau đó xay thành thứ bột nước sánh mịn. Bí quyết nằm ở tỷ lệ pha chế bột và lượng nước, cũng như kinh nghiệm tráng bánh trên chiếc nồi hấp đặc biệt. Nồi hấp bánh cuốn Phủ Lý thường được làm bằng đồng hoặc nhôm, có căng một lớp vải mỏng mịn. Người tráng bánh phải có đôi tay thoăn thoắt, đổ một lớp bột mỏng lên mặt vải đang nóng, dùng chiếc que tre mỏng láng đều. Chỉ trong tích tắc, lớp bột nước sẽ chín thành một lá bánh mỏng manh, trong suốt, để lộ phần nhân bên trong.

Nhân bánh cuốn Phủ Lý thường được làm từ thịt nạc vai heo băm nhỏ, xào thơm với hành khô và mộc nhĩ (nấm mèo) thái sợi. Sự kết hợp giữa vị ngọt của thịt, vị thơm của hành và vị giòn sần sật của mộc nhĩ tạo nên một hương vị hài hòa, hấp dẫn. Tùy theo sở thích và bí quyết của từng người làm, nhân bánh có thể được biến tấu thêm một chút gia vị đặc biệt.

Sau khi tráng xong, lá bánh được khéo léo cuộn lại, bên trong là phần nhân thơm ngon. Bánh cuốn Phủ Lý thường được ăn nóng để cảm nhận trọn vẹn độ mềm mại của bánh và hương vị ấm nóng của nhân. Một suất bánh cuốn thường được bày ra đĩa, bên trên rắc thêm một chút hành phi vàng giòn, tạo thêm hương thơm và độ hấp dẫn cho món ăn. Linh hồn của bánh cuốn Phủ Lý có lẽ nằm ở chén nước chấm đi kèm. Nước chấm bánh cuốn ở đây được pha chế theo một công thức riêng, không quá ngọt cũng không quá mặn, có vị chua dịu của chanh hoặc quất, thêm chút cay nồng của ớt tươi và hương thơm đặc trưng của nước mắm ngon. Đặc biệt, nước chấm bánh cuốn Phủ Lý thường có thêm một chút nước cốt xương ninh, tạo nên vị ngọt thanh tự nhiên và độ sánh nhẹ đặc trưng.

Một điểm nhấn khác của bánh cuốn Phủ Lý là món chả ăn kèm. Chả thường là chả lụa (giò lụa) được thái lát mỏng hoặc chả quế với hương thơm đặc trưng của quế. Miếng chả mềm mại, đậm đà ăn cùng với bánh cuốn mỏng manh và nước chấm chua ngọt tạo nên một sự kết hợp hoàn hảo. Thưởng thức bánh cuốn Phủ Lý là một trải nghiệm ẩm thực nhẹ nhàng mà tinh tế. Gắp một miếng bánh cuốn trắng trong, cảm nhận độ mềm mại tan chảy trên đầu lưỡi, vị ngọt thanh của nhân thịt và nấm, chấm thêm chút nước chấm đậm đà, cay nhẹ, ăn kèm miếng chả thơm ngon, tất cả hòa quyện tạo nên một hương vị khó quên. Món ăn này không chỉ làm no bụng mà còn mang đến một cảm giác thư thái, dễ chịu.

Bánh cuốn Phủ Lý không chỉ là một món ăn quen thuộc của người dân địa phương mà còn dần trở thành một đặc sản thu hút du khách khi ghé thăm Hà Nam. Những quán bánh cuốn ven đường, những gánh hàng rong nhỏ bé đã trở thành một phần không thể thiếu của bức tranh ẩm thực Phủ Lý. Mỗi quán lại có một bí quyết riêng, một hương vị đặc trưng, nhưng tựu chung lại vẫn giữ được những nét cơ bản của món bánh cuốn truyền thống. Sự giản dị, mộc mạc của bánh cuốn Phủ Lý cũng phản ánh phần nào tính cách chân chất, hiền hòa của người dân nơi đây. Món ăn này không cầu kỳ, hoa mỹ nhưng lại chứa đựng sự tỉ mỉ, khéo léo và tấm lòng của người làm bếp. Nó là một phần của văn hóa ẩm thực đồng bằng Bắc Bộ, góp phần làm phong phú thêm bản đồ ẩm thực Việt Nam.

Ngày nay, dù cuộc sống có nhiều thay đổi, bánh cuốn Phủ Lý vẫn giữ được vị thế của mình trong lòng người dân và du khách. Nó không chỉ là một món ăn sáng tiện lợi mà còn là một món quà quê ý nghĩa. Những chiếc bánh cuốn nóng hổi, được gói ghém cẩn thận trong lớp lá chuối xanh mướt, mang theo hương vị đặc trưng của Phủ Lý đến mọi miền đất nước. Để bảo tồn và phát huy giá trị của bánh cuốn Phủ Lý, cần có sự quan tâm và hỗ trợ từ các cấp chính quyền cũng như sự chung tay của cộng đồng. Việc duy trì chất lượng nguyên liệu, giữ gìn phương pháp chế biến truyền thống và quảng bá hình ảnh của món ăn này sẽ giúp bánh cuốn Phủ Lý ngày càng được nhiều người biết đến và yêu thích.

Bánh cuốn Phủ Lý không chỉ là một món ăn ngon mà còn là một nét đẹp văn hóa, một phần hồn quê của vùng đất Hà Nam. Sự mỏng manh của lớp bánh, sự đậm đà của hương vị đã chinh phục biết bao thực khách. Thưởng thức bánh cuốn Phủ Lý là một hành trình khám phá ẩm thực giản dị mà tinh tế, một cách để cảm nhận hương vị đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ và tấm lòng của người dân nơi đây./.