“Ông Dư bài chòi” - Di sản "sống" của văn hóa làng biển Nhơn Hải

Cẩm nang 16/04/2025 16:20

Mỹ Bình - Ngọc Giang

Theo dõi nnhc.vn trên

Ông Nguyễn Dư (SN 1948) hay còn gọi là "ông Dư Bài chòi" ở thôn Hải Đông, xã Nhơn Hải, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định được xem là một di sản sống về nghệ thuật Bài chòi dân gian và văn hóa làng biển Nhơn Hải.

Ông Nguyễn Dư tham gia trình diễn hô hát Bài chòi ở xã Nhơn Hải.

Tài năng thiên phú từ nhỏ

Giọng nói sang sảng, chất giọng cao vút khỏe khoắn, hoạt động linh hoạt, vừa kể chuyện vừa có thể xuất thần sáng tác câu Thai Bài chòi theo chủ đề, đề tài bất kỳ mà ông vừa nghe được chỉ trong tích tắc thời gian. Mái tóc bạc phơ, đôi mắt tinh anh, giọng cười sảng khoái là những gì mà tôi ấn tượng khi gặp và trò chuyện với «ông Dư bài chòi», đặc biệt là khi biết ông đã trung thọ 77 năm đời người.

Qua trò chuyện, tôi được biết ông đi hát Bài chòi năm 12 tuổi và gia đình làm nghề ngư nghiệp mưu sinh trên biển, không một ai trong gia đình có đam mê hay theo nghề hát Bài chòi. Từ năm 1970, ông Dư theo các cụ ông, bô lão trong làng hô hát Bài chòi chiếu, tham gia diễn một số vở tuồng cổ Bài chòi như: "Vạn Hoa Lầu", "Tiết Nhơn Quý", "Thoại Khanh - Châu Tuấn"…

Năm 1983, ông tham gia đội hát nghệ thuật truyền thống (Hát bội, Bài chòi) do xã Nhơn Hải thành lập. Cũng trong thời gian này, ông tham gia học hát do NSƯT Phan Ngạn truyền dạy tại Nhà văn hóa tỉnh và các địa phương và được phân đóng các vai: Cao Hoài Đức trong tuồng "Đào Tam Xuân loạn trào", vai Tạ Ôn Đình trong tuồng "San Hậu Thành", vai Lão thuyền chài trong tuồng "Phụng Hoàng Anh"... được Nhân dân vùng biển yêu thích, mến mộ.

Từ năm 1985 cho đến nay, ông Nguyễn Dư khéo léo vận dụng, đưa các bài bản, làn điệu của nghệ thuật Bài chòi vào các tiểu phẩm tuyên truyền, vừa để bảo tồn vốn quý của cha ông, vừa làm phong phú thêm hình thức chuyển tải nội dung tuyên truyền, đáp ứng nhu cầu thưởng thức của bà con Nhân dân.

Ông Nguyễn Dư giới thiệu bộ sưu tầm và sáng tác câu Thai Bài chòi của mình.

Ông sáng tác nhiều tiểu phẩm Bài chòi ca ngợi Đảng, Bác Hồ kính yêu, ca ngợi quê hương, đất nước, ngợi ca biển đảo quê hương, việc bảo vệ rừng, bảo vệ rạn san hô, bảo vệ rùa biển, bảo vệ môi trường sinh thái biển… để tuyên truyền việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị ở địa phương.

Ông Nguyễn Dư chia sẻ: Từ năm 2012, loại hình nghệ thuật Bài chòi dân gian được các cấp, ngành quan tâm, trở thành nội dung quan trọng trong các chương trình văn hóa văn nghệ từ thành phố đến xã, phường. Lần đầu tiên, UBND TP Quy Nhơn đưa Hội đánh Bài chòi dân gian vào trong chương trình Ngày hội Văn hóa, Thể thao miền Biển của thành phố. Bản thân tôi đã nghiên cứu trình thức, phương pháp tổ chức hội chơi, sưu tầm câu Thai, triển khai tập luyện cho các thành viên đội Bài chòi của xã; đồng thời tham gia làm anh Hiệu trong Hội thi; kết quả đội Bài chòi của xã Nhơn Hải năm đó đoạt giải Nhất. Những ngày hội sau đó, bản thân tôi đều tham gia cùng đội Bài chòi của xã và đều đạt giải Nhất, Nhì, Ba. Từ đó, tôi càng yêu thích bộ môn nghệ thuật Bài chòi, một trò diễn xướng dân gian rất độc đáo, phù hợp với khả năng và sở trường của mình.

Nghệ nhân dân gian làng biển

Ông Nguyễn Dư tập hợp được nhóm nghệ nhân, nhạc công ở địa phương tổ chức phát huy, phát triển giá trị di sản nghệ thuật Bài chòi dân gian tại xã nhà, phục vụ nhu cầu thưởng thức của bà con Nhân dân; đồng thời quảng bá, giới thiệu loại hình di sản đến bạn bè, du khách nhằm phát triển loại hình du lịch cộng đồng. Hàng năm, đội đều duy trì tổ chức hoạt động phục vụ Nhân dân vào dịp Lễ hội Cầu ngư, cúng thanh minh và tham gia tất cả các hội thi do thành phố tổ chức.

Ông Nguyễn Dư giới thiệu những thành tích đạt được trong thời gian qua.

"Tôi nay đã 77 năm cuộc đời rồi, tôi gắn bó với quê hương làng biển Nhơn Hải từ khi sinh ra đến nay, qua lời ca tiếng hát Bài chòi, tôi muốn gửi gắm tình cảm yêu thương của mình với quê hương đất nước. Tôi chỉ có một tâm nguyện trước khi từ giã cõi đời là Lễ hội Cầu ngư vạn chài ở Nhơn Hải được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Không chỉ có tôi mà bà con toàn xã Nhơn Hải đều mong muốn điều đó, để bảo tồn gìn giữ nét văn hóa làng biển quê mình và nghệ thuật Bài chòi gian dân", ông Nguyễn Dư bộc bạch.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Ngọc - Chi Hội phó Văn nghệ dân gian Hội Văn học nghệ thuật Bình Định chia sẻ: "Ông Dư Bài chòi" được xem là di sản sống của nghệ thuật Bài chòi gian dân ở xã Nhơn Hải, bởi khi ông mất đi thì xã Nhơn Hải sẽ không còn cụ ông nào có tài năng, am hiểu sâu sắc cũng như sáng tác câu Thai Bài chòi như ông Nguyễn Dư. Ông có khả năng tổ chức và thực hành các bước tiến hành Hội đánh Bài chòi dân gian; kỹ năng giữ vai trò anh Hiệu Bài chòi; kỹ năng trình diễn Bài chòi, thực hành độc diễn Bài chòi và Bài chòi chiếu, nắm bắt và thực hành những làn điệu dân ca Bài chòi cổ và mới hiện nay.

Ông Nguyễn Dư đạt giải Ba trong Cuộc thi sáng tác câu Thai Bài chòi lần thứ 2 năm 2025.

Ngoài ra, ông Nguyễn Dư còn tham gia trong việc bảo tồn và phát triển loại hình Bài chòi dân gian tại địa phương; đoàn kết, tập hợp và làm cầu nối các thế hệ nghệ nhân nòng cốt trong việc duy trì tổ chức hoạt động Hội đánh Bài chòi hàng năm. Viết kịch bản sân khấu (tiểu phẩm, ca cảnh, hoạt cảnh dân ca Bài chòi) và viết lời mới cho các tiết mục văn nghệ dựa trên các làn điệu dân ca Bài chòi để tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực liên quan đến đời sống cộng đồng, xã hội, phục vụ cho nhiệm vụ chính trị, văn hóa - xã hội, quốc phòng, an ninh ở địa phương. Bản thân thực hành việc sưu tầm câu Thai Bài chòi trong kho tàng ca dao tục ngữ, thơ, hò, vè, hát ru Bình Định và những làn điệu dân ca cổ, Bài chòi cổ, Bài chòi kháng chiến và Bài chòi phát triển.

Tags:

Bài liên quan

Bình Định xây dựng đường cất hạ cánh số 2 sân bay Phù Cát

Trong nước 27/05/2025 10:27

UBND tỉnh Bình Định đang khẩn trương hoàn tất các thủ tục đầu tư để khởi công dự án Xây dựng đường cất hạ cánh số 2 và các công trình đồng bộ tại Khu bay Cảng hàng không Phù Cát, với thời gian dự kiến vào ngày 19/8/2025.

Sai phạm tại dự án SX rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP: Phớt lờ chỉ đạo của Chủ tịch tỉnh Bình Định?

Pháp lý 27/05/2025 11:27

Hàng loạt sai phạm về sử dụng đất không đúng mục đích, xây dựng công trình trái phép, chăn nuôi trái phép, xây cổng ngõ bít đường dân sinh tại dự án sản xuất rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP chưa bị xử lý, thì chủ đầu tư tiếp tục gửi hồ sơ xin điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.

Bình Định: Chương trình xóa nhà tạm nhà, nhà dột nát làm thật, hiệu quả thật

Trong nước 17/05/2025 10:40

Một điều đáng mừng là chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát ở Bình Định có một số đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, số lượng đúng thực tế, phù hợp với tình hình địa phương quyết tâm làm. Thứ hai, triển khai làm thật. Thứ ba, hiệu quả thật. Thứ tư, người dân thụ hưởng thật sự.

Địa điểm 300 ngày chuyển quân tập kết ra Bắc được xếp hạng Di tích quốc gia

Trong nước 17/05/2025 10:43

Tối 16/5, tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành (TP Quy Nhơn), tỉnh Bình Định long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc của cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam tại Quy Nhơn (16/5/1955 - 16/5/2025) và nhận Bằng Di tích quốc gia “Cảng Quy Nhơn - Địa điểm 300 ngày chuyển quân tập kết ra Bắc”.

Mãn nhãn với vườn bí đao khổng lồ chỉ có ở Bình Định

Hữu cơ và đời sống 15/05/2025 11:25

Vào mùa thu hoạch, hàng trăm du khách kéo về Làng bí đao khổng lồ ở thôn Chánh Trạch 2, xã Mỹ Thọ, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định để tận mắt ngắm nhìn, chụp ảnh với những quả bí to hơn thân người. Không ít người còn mua bí mang về làm quà biếu, làm nước giải khát hoặc trưng bày trong nhà hàng, resort.

Lập đề án bảo tồn và phát triển làng nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Ba Na

Kinh tế nông nghiệp 07/05/2025 16:35

Để bảo tồn và phát triển Làng nghề dệt thổ cẩm xã Vĩnh Hiệp, UBND huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định đã lập Đề án bảo tồn và phát triển Làng nghề dệt thổ cẩm, xã Vĩnh Hiệp, huyện Vĩnh Thạnh, thời gian thực hiện từ năm 2025 đến năm 2030.

CÁC TIN BÀI KHÁC

Thủ tướng chỉ đạo "khẩn", giao công an xử lý hành vi gian lận mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng

Cẩm nang 24/05/2025 12:35

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Công điện số 71/CĐ-TTg ngày 23/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững.

6 bước canh tác rươi kết hợp sản xuất lúa hữu cơ

Cẩm nang 24/05/2025 11:53

Ở Việt Nam, rươi phân bố ở hầu hết cac vùng cửa sông từ Bắc đến Nam; tại những vùng nước lợ có chế độ thủy triều lên xuống và có độ muối thấp.

Nông nghiệp Công nghệ cao sẽ trở thành ngành có thu nhập hấp dẫn

Cẩm nang 21/05/2025 15:18

Kết hợp giữa nông nghiệp truyền thống và công nghệ hiện đại, Nông nghiệp Công nghệ cao có thu nhập hấp dẫn, đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số thời đại mới.

Vì sao người sản xuất khó đạt chứng nhận hữu cơ?

Cẩm nang 16/05/2025 09:14

Hiện nay tại Việt Nam, nhu cầu về thực phẩm sạch và an toàn ngày càng tăng, đặc biệt là ở đô thị lớn. Tuy nhiên, để được công nhận là sản phẩm hữu cơ và mang nhãn “chứng nhận hữu cơ” trên bao bì, các cá nhân, tổ chức sản xuất sản phẩm phải vượt qua một quá trình kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt. Để đạt được chứng nhận cơ không đơn giản là thay đổi phương pháp canh tác mà là cả một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự đầu tư dài hạn, kiến thức chuyên sâu và cam kết cao về đạo đức.

Thực hành vệ sinh đối với rau quả tươi nền tảng cho an toàn thực phẩm

Cẩm nang 14/05/2025 09:58

Rau quả tươi đóng vai trò thiết yếu trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày, cung cấp vitamin, khoáng chất, chất xơ và các hợp chất có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, do đặc tính sinh học và quá trình sinh trưởng tiếp xúc trực tiếp với môi trường, rau quả tươi tiềm ẩn nhiều nguy cơ ô nhiễm, từ vi sinh vật gây bệnh, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng đến các tác nhân vật lý.

Hiệu quả và bền vững bước chuyển mình tất yếu của nông nghiệp hiện đại

Cẩm nang 12/05/2025 15:34

Trong khi dân số toàn cầu ngày càng gia tăng, tài nguyên thiên nhiên ngày càng khan hiếm và những thách thức từ biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp đang trải qua một cuộc cách mạng sâu rộng, chuyển mình từ phương thức canh tác truyền thống sang nông nghiệp hiện đại. Đây không chỉ là việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất mà còn là sự thay đổi trong tư duy, cách tiếp cận và quản lý toàn bộ chuỗi giá trị nông nghiệp, hướng đến mục tiêu năng suất cao, chất lượng tốt, hiệu quả kinh tế và đặc biệt là tính bền vững.

Thủy sản hữu cơ hướng đến sự cân bằng giữa kinh tế, xã hội và môi trường

Cẩm nang 12/05/2025 08:48

Việt Nam, với bờ biển dài hơn 3.260 km, hệ thống sông ngòi, kênh rạch dày đặc và vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn, có tiềm năng to lớn để phát triển ngành thủy sản. Thủy sản không chỉ đóng góp quan trọng vào an ninh lương thực, tạo việc làm và thu nhập cho hàng triệu người dân, mà còn là một trụ cột kinh tế quan trọng, mang về nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước.

Phân biệt thủy sản và hải sản: Ranh giới mỏng manh, chung một giá trị

Cẩm nang 10/05/2025 10:26

Trong thế giới ẩm thực và kinh tế biển, hai thuật ngữ "thủy sản" và "hải sản" thường được sử dụng, đôi khi gây ra sự nhầm lẫn. Mặc dù có những điểm giao thoa nhất định, chúng lại mang những sắc thái riêng biệt về nguồn gốc, môi trường sống và phạm vi bao hàm. Hiểu rõ sự khác nhau và giống nhau giữa thủy sản và hải sản không chỉ giúp chúng ta sử dụng ngôn ngữ chính xác hơn mà còn có cái nhìn toàn diện hơn về nguồn lợi từ môi trường nước.

Nước thải chăn nuôi: Gánh nặng môi trường và bài toán phát triển bền vững

Nghiên cứu trao đổi 06/05/2025 09:04

Ngành chăn nuôi đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và phát triển kinh tế của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh chóng về quy mô và mật độ chăn nuôi đã và đang đặt ra những thách thức không nhỏ về vấn đề môi trường, đặc biệt là vấn đề nước thải chăn nuôi. Với thành phần phức tạp và hàm lượng chất ô nhiễm cao, nước thải chăn nuôi nếu không được quản lý và xử lý đúng cách sẽ gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho môi trường đất, nước, không khí và sức khỏe cộng đồng.

Chính sách đất đai giữ vai trò quan trọng trong việc định hướng và thúc đẩy nông nghiệp bền vững

Nông nghiệp xanh 05/05/2025 13:35

Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp với 84% diện tích đất tự nhiên là đất nông nghiệp và gần 62% dân số sống ở nông thôn. Do đó, chính sách đất đai giữ vai trò quan trọng trong việc định hướng và thúc đẩy nông nghiệp bền vững.

Những lưu ý về giữ gìn sức khỏe trong mùa nắng nóng

Cẩm nang 05/05/2025 09:50

Thời tiết nắng nóng kéo dài, với nhiệt độ và độ ẩm cao, có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Cơ thể chúng ta phải làm việc vất vả hơn để duy trì nhiệt độ ổn định, dẫn đến mất nước, điện giải, và tăng nguy cơ say nắng, say nóng, kiệt sức, chuột rút, và các bệnh về da. Đặc biệt, trẻ em, người lớn tuổi, người có bệnh nền và những người làm việc ngoài trời là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Việc hiểu rõ những nguy cơ này là bước đầu tiên để chủ động phòng tránh.

Nguồn nước tại các hồ chứa cơ bản đủ cho sản xuất nông nghiệp

Cẩm nang 02/05/2025 10:10

Đến cuối tháng 5/2025, dung tích trữ các hồ chứa thủy lợi trung bình phổ biến khoảng 29-95% dung tích thiết kế. Nguồn nước cơ bản bảo đảm cung cấp cho sản xuất nông nghiệp.

XEM THÊM