Con đường để 'ngọc thực' Việt tiếp tục vươn ra thế giới

Gạo ST25 của Việt Nam từng được bầu chọn là ngon nhất thế giới năm 2019, ngon nhì thế giới 2020, Việt Nam hiện là nước xuất khẩu gạo thứ 2 toàn cầu. Nhưng để tiếp tục phát triển và đạt được nhiều thành tựu hơn nữa, ngành lúa gạo phải không ngừng vận động với những chính sách, kế hoạch cụ thể. 

Gạo ST25 từng được bầu chọn là gạo ngon nhất thế giới năm 2019

Sau chiến tranh, Việt Nam dù là nước nông nghiệp nhưng vẫn phải nhập khẩu gạo. Phải đến sau năm 1989, nước ta mới bắt đầu xuất khẩu “ngọc thực" và kể từ đó đến nay đã trở thành cường quốc xuất khẩu gạo. 

Năm 2019, cả nước xuất khẩu 6,37 triệu tấn gạo, tương đương 2,81 tỷ USD. Năm 2020, mặt hàng gạo xuất khẩu tăng trưởng mạnh về giá nên dù sản lượng giảm gần 2,5%, tổng kim ngạch xuất khẩu vẫn đạt 3,07 tỷ USD, đứng thứ 2 trên thế giới (sau Ấn Độ). Năm 2021, Việt Nam dù bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 vẫn xuất khẩu được 6,4 triệu tấn gạo, tiếp tục giữ vững vị trí thứ 2 thế giới, chỉ sau Ấn Độ (15,5 triệu tấn). 

Không chỉ tăng đáng kế về lượng, gạo Việt Nam còn được bạn bè quốc tế đánh giá cao về chất. Gạo ST25 của Việt Nam từng được bầu chọn là ngon nhất thế giới năm 2019, ngon nhì thế giới 2020 ở cuộc thi World's Best Rice do The Rice Trader tổ chức. 

Ngoài ra, có thể kể đến những loại gạo chất lượng cao khác của Việt Nam như: gạo thơm, gạo japonica, gạo đặc sản… Đó chính là lý do giúp “ngọc thực" Việt cập cảng tới 80 nước trên thế giới, trong đó có những thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Australia, hay là nhà cung cấp gạo chính cho các nước châu Á, châu Phi. 

Những thành tựu ngành lúa gạo đạt được rất đáng khen ngợi, nhưng ngành không thể đứng yên. Thực tế, theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, ngành lúa gạo Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức do hiệu quả còn thấp và tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt ở vùng sản xuất lúa trọng điểm Đồng bằng sông Cửu Long. 

Chính vì thế, để giúp ngành lúa gạo tiếp tục phát triển bền vững, Bộ NN&PTNT đã phê duyệt "Đề án Tái cơ cấu ngành lúa gạo Việt Nam đến năm 2025 và 2030”. Theo đó, Việt Nam định hướng tái cơ cấu lại ngành hàng này theo hướng nâng cao hiệu quả và phát triển bền vững, hướng tới mục tiêu đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước và nâng cao chất lượng, giá trị dinh dưỡng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Từ đó, hình thành và nâng cao được hiệu quả chuỗi giá trị lúa gạo, thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu và nâng cao thu nhập của nông dân cũng như lợi ích cho người tiêu dùng. 

Bộ NN&PTNT đưa ra rất nhiều giải pháp để phát triển ngành lúa gạo 

Cụ thể, trong Đề án đặt mục tiêu đến năm 2025, Việt Nam phấn đấu giữ diện tích đất lúa từ 3,6-3,7 triệu ha, sản lượng lúa từ 40-41 triệu tấn. Về khối lượng xuất khẩu, khoảng 5 triệu tấn gạo. Trong đó loại gạo thơm, đặc sản và gạo japonica chiếm 40%, gạo nếp 20%, gạo trắng phẩm chất cao 20%, gạo phẩm cấp trung bình và thấp 15%, sản phẩm chế biến từ gạo 5%; tỷ lệ gạo xuất khẩu có thương hiệu trên 20%. 

Đến năm 2030, đảm bảo tối thiểu sản lượng đạt 35 triệu tấn lúa/năm và xuất khẩu khoảng 4 triệu tấn gạo. Tuy nhiên, trong đó, loại gạo thơm, đặc sản và gạo japonica chiếm 45%, gạo nếp 20%, gạo trắng phẩm chất cao 15%, gạo phẩm cấp trung bình và thấp 10%, sản phẩm chế biến từ gạo 10%; tỷ lệ gạo xuất khẩu có thương hiệu trên 40%.

Để đạt được những mục tiêu này, Bộ NN&PTNT cũng kèm theo những giải pháp như: áp dụng khoa học kĩ thuật, công nghệ cao vào sản xuất để nâng cao năng suất - chất lượng, thay đổi diện tích gieo trồng lúa linh hoạt theo hướng tăng tỷ lệ diện tích lúa luân canh (với rau màu, thủy sản) đáp ứng nhu cầu của thị trường, sản xuất lúa thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao giá trị và hiệu quả thông qua nâng cao chất lượng lúa gạo, mở rộng liên kết sản xuất - tiêu thụ, đẩy mạnh xuất khẩu.

Về xuất khẩu gạo, cần tiếp tục thực hiện Chiến lược xuất khẩu gạo Việt Nam giai đoạn 2017-2020 và tầm nhìn 2030. Ưu tiên xuất khẩu các giống lúa gạo chất lượng, có thương hiệu, nhãn mác bao bì, đồng thời tăng cường các biện pháp kiểm soát chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Đồng thời tận dụng tối đa những Hiệp định thương mại tự do FTA để giúp lúa gạo Việt Nam tiếp tục chinh phục các thị trường ở khắp nơi trên thế giới.

Hà Dũng