Độc đáo ẩm thực vùng cao Lâm Bình

Trải nghiệm văn hóa ẩm thực vùng cao phía Bắc là một trong những nét hấp dẫn du khách đến với vùng cao. Đến Lâm Bình (Tuyên Quang), một trong những điều thú vị, độc đáo mà người dân ở đây muốn giới thiệu với du khách đó là ẩm thực. Ở Lâm Bình, du khách hoàn toàn có thể “quên” những món ăn đồng bằng, để chìm đắm vào hương vị đặc biệt của những sản vật rừng núi ở đây.

Tại homestay Nặm Đíp (thị trấn Lăng Can - Lâm Bình), du khách có thể được thưởng thức trọn vẹn một mâm cỗ Tày "trăm phần trăm" do các "đầu bếp" người Tày thực hiện, với nguồn thực phẩm sạch được cung cấp từ chính trong vùng. 

Một mâm cơm mà người Tày ở Lâm Bình đãi khách thường không đựng thức ăn trong bát đĩa, trừ món canh. Tất cả các món ăn đều được bày rất khéo trên các mảnh lá chuối đặt trên một chiếc mẹt tre có kích thước bằng chiếc mâm. Đây là mâm cơm được nấu hoàn toàn theo cách truyền thống của người Tày.

Theo bà Triệu Thị Sướng chủ homestay Hoàng Tuấn ở xã Thượng Lâm (Lâm Bình) chia sẻ, trong văn hóa ẩm thực của các dân tộc vùng cao phía Bắc, đặc sắc nhất có thể nói đến các món hấp của người Tày như: Món trứng tráng với rau hôi, măng nhồi, nộm rau dớn, rau bò khai xào với củ đao hoặc nón chuối, cá khuy lam ống nứa, cá bỗng nướng, thịt vịt suối, thịt lợn đen, gà đồi...  luôn là những món yêu thích của du khách khi đến với Lâm Bình.

Một mâm cơm của người Tày ở vùng cao Lâm Bình

Bà Sướng cho biết thêm: trên mâm cỗ của người Tày, xôi ngũ sắc và rượu men lá là những thứ không thể thiếu. Một món đặc sản khác ở đây là vịt suối Lâm Bình. Vịt được thả tự nhiên ở ngoài suối, rất sạch, chắc và ngọt thịt. Vịt suối Lâm Bình được chấm bằng một loại nước chấm đặc biệt, chính là nước luộc vịt. Nước luộc vịt còn sôi sùng sục, đem tưới lên bát rau răm vừa được thái sợi thật mỏng, trộn thêm ít bột canh, tiêu ớt cho vừa miệng. Phải là nước đang sôi, vì nếu nguội, người ăn sẽ chịu nguyên vị hăng của lá rau răm lấn át. Khi chấm, phải nhúng ngập miếng thịt vịt vào bát nước chấm, mới thấy được đủ vị béo ngậy, thơm hăng hăng, ngọt và đậm đà của miếng thịt vịt quyện trong nước chấm.

Một mâm cỗ của người Tày vùng cao Lâm Bình

Mâm cơm vùng cao cũng không thể thiếu món măng. Ở Lâm Bình, mùa nào cũng có măng tươi, mùa nào loại măng đó, như măng vầu, măng sặt, măng đắng, măng nứa… Măng nứa còn có măng nứa thường, măng nứa tép…  món măng cuốn được làm từ thịt ba chỉ, trứng gà luộc, rau thơm, mùi tàu, tía tô, hành củ, tất cả đều được băm nhỏ rồi trộn đều với bột nếp, thêm gia vị vừa ăn rồi nhồi vào trong ống măng, hoặc gói bằng phần lá măng đã bóc ra lúc trước. Khi ăn, miếng măng cuốn có phần nhân thơm ngậy, món ăn có đủ hương vị của măng rừng, bột nếp và cả sự hòa trộn tinh tế của các loại rau, gia vị tạo nên hương vị đặc trưng mà có lẻ chỉ có đến với những bản làng người Tày mới có.

Bữa cơm ở Lâm Bình, không thể thiếu món trứng tráng rau hôi (còn gọi là rau thối). Cái tên kỳ lạ đối nghịch với món ăn lại khiến nhiều du khách tò mò nhất. Rau hôi tuốt ra, rửa sạch thái nhỏ rồi nấu trộn với trứng đem chiên lên, không những không còn mùi khó chịu nữa mà ăn rất ngon. Đặc biệt, rau hôi còn là một vị thuốc tốt cho hệ bài tiết, cho thận.

Đặc biệt, trong mâm cơm của người Tày ở Lâm Bình còn có món da trâu xào măng chua. Da trâu chế biến khéo léo sao cho không còn mùi hoi của trâu, không bị dai, mà giòn và mềm vừa đủ độ, quyện trong vị chua cay của măng.

Điểm nhấn của mâm cơm là món cá bỗng sông Gâm. Cá bỗng sống tự nhiên trên sông Gâm, ăn rau, rong rêu, cho nên thịt rất chắc và vô cùng ngọt. Cá bỗng nướng lên, chấm trực tiếp với mắm ớt cay xè, hoặc cuốn với bánh đa, rau sống, ăn rất “vào”.

Du khách thưởng thức ẩm thực trong chính không gian văn hóa, đời sống của cộng đồng tại bản Nà Đông xã Thượng Lâm (Lâm Bình).

Cá dưới sông, vịt ngoài suối, trứng trong chuồng, rau ngoài rừng hoặc trong vườn. Chỉ với những thứ thực phẩm hết sức đơn giản và gần gũi như vậy, người Tày ở Lâm Bình đã quyến rũ du khách bằng ẩm thực độc đáo của mình. Một điểm đặc biệt khác ở Lâm Bình là các homestay cùng hỗ trợ nhau giới thiệu nét đẹp ẩm thực của vùng đất quê mình tới du khách, chứ không riêng lẻ như nhiều nơi khác.

Trong quá trình phát triển du lịch cộng đồng, văn hóa ẩm thực là một yếu tố đặc biệt quan trọng, bởi lẽ, khi đến tham quan các điểm du lịch, du khách trong và ngoài nước luôn có nhu cầu tìm hiểu, thưởng thức những món ăn do chính người dân trong vùng chế biến. Đồng thời, du khách mong muốn được trải nghiệm văn hóa ẩm thực trong sự tổng hòa các giá trị văn hóa truyền thống của mỗi dân tộc. Vì thế, không gian ẩm thực luôn gắn liền và hòa điệu cùng các nét văn hóa khác như văn hóa nhà sàn, trang phục, nhạc cụ, khúc hát dân ca…

Việt Bắc