Làm gì để khuyến khích nông hộ đi theo xu hướng sản xuất hữu cơ, phát triển bền vững?

Cà Mau là địa phương có lợi thế trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Những năm gần đây, tỉnh này đã chú trọng đầu tư cho mục tiêu phát triển mảng kinh tế này và bước đầu đã đạt được kết quả khả quan.

Khi cuộc sống ngày càng phát triển, nhu cầu của người dân cũng vì thế nâng cao. Nếu như trước đây người ta chỉ cần “ăn no, mặc ấm” thì giờ đây ăn phải ngon -  sạch, mặc phải đẹp. Để phù hợp với yêu cầu thị trường, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cà Mau ưu tiên phát triển nông nghiệp hữu cơ để mang lại giá trị gia tăng cao, bền vững, thân thiện với môi trường sinh thái, gắn với kinh tế nông nghiệp tuần hoàn phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Trước những định hướng đó, nhiều hợp tác xã, hộ nông dân cũng thay đổi tư duy và hình thức sản xuất từ vô cơ sang sản xuất nông nghiệp xanh - sạch. Cách làm này, vừa hiệu quả, vừa đảm bảo nguồn nông sản chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, không chứa nhiều tạp chất đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng, đem lại nguồn lợi kinh tế cao.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau

Theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử, với đặc điểm, điều kiện thuận lợi và sự cố gắng nỗ lực của địa phương, trong những năm qua, tỉnh đã tập trung phát triển mô hình sản xuất theo xu hướng kinh tế xanh, thích ứng biến đổi khí hậu, thân thiện môi trường, đem lại hiệu quả cao trên lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. Có thể kể đến mô hình nuôi tôm sinh thái, tôm hữu cơ theo các tiêu chuẩn chứng nhận, được các các doanh nghiệp chế biến thủy sản như Minh Phú, CASES, Camimex, Seanamico... liên kết với các Ban Quản lý rừng và các hộ dân triển khai thực hiện. Đến thời điểm hiện tại toàn tỉnh đã được chứng nhận theo các tiêu chuẩn quốc tế khoảng 19.000ha, với gần 4.200 hộ. Kích cỡ tôm thương phẩm lớn, chất lượng cao nên được nhiều thị trường ưa chuộng. Mô hình nuôi tôm sinh thái, hữu cơ vừa gắn với lợi ích kinh tế vừa góp phần tích cực vào việc bảo vệ, phát triển rừng. Mô hình cũng có tác động tích cực tới nguồn lợi thủy sản và hệ sinh thái rừng ngập mặn, vì hoàn toàn không sử dụng hóa chất trong quá trình nuôi, hạn chế ô nhiễm môi trường.

Thu hoạch “tôm sạch” được nuôi dưới tán rừng ngập mặn Cà Mau

Mô hình tôm-lúa cũng được quan tâm chỉ đạo phát triển theo hướng hữu cơ, áp dụng các tiêu chuẩn trong nước và quốc tế. Đến nay, có khoảng 100ha được chứng nhận tôm hữu cơ theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN: 11041 cho các Hợp tác xã và khoảng 700ha do Minh Phú liên kết thực hiện đang trong giai đoạn đánh giá để chứng nhận. Ngoài ra Cà Mau còn khá nhiều diện tích đất chưa sản xuất thâm canh, chưa sử dụng nhiều phân bón vô cơ, nên đã triển khai sản xuất lúa đạt chứng nhận hữu cơ. Hiện toàn tỉnh đã có 800 ha lúa được cấp chứng nhận tiêu chuẩn hữu cơ trong nước và quốc tế, xây dựng trên 20.000ha vùng lúa an toàn chất lượng cao ở các huyện U Minh, Trần Văn Thời, Thới Bình và thành phố Cà Mau.

Mặc dù sản lượng tôm sản xuất theo quy trình hữu cơ, đạt các chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế chưa nhiều; diện tích, sản lượng sản xuất lúa-tôm còn khiêm tốn, giá trị tăng thêm cho người dân còn hạn chế. Song, chất lượng được người tiêu dùng đánh giá rất cao và đó chính là tiền đề, là cơ sở để Cà Mau tiếp tục phát triển theo hướng này trong thời gian tới.

Sản phẩm gạo của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và thủy sản Ông Muộn, xã Lý Văn Lâm, thành phố Cà Mau đạt chuẩn VietGAP và chứng nhận đạt tiêu chuẩn TCVN 11041:2017.

Cũng theo ông Lê Văn Sử, để khắc phục khó khăn, khuyến khích nông hộ đi theo xu hướng sản xuất hữu cơ, phát triển bền vững thì cả chính quyền và người dân phải thực sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa.

Trước tiên người dân phải nhận thức được yêu cầu của thị trường, những nguy cơ mình đang đối mặt; có nhận thức đúng, đồng thuận, hưởng ứng việc tổ chức hợp tác, liên kết sản xuất và thực hiện các yêu cầu sản xuất xanh. Về phía chính quyền, ngành chức năng đã có nhiều cố gắng thực hiện các hoạt động trong hỗ trợ người dân sản xuất theo hướng kinh tế xanh như: nuôi tôm sinh thái có chứng nhận; sản xuất lúa hữu cơ, sản xuất luân canh tôm-lúa; xây dựng nhãn hiệu một số thủy đặc sản, chỉ dẫn địa lý các sản phẩm nông sản chủ lực của tỉnh.

Bên cạnh đó tỉnh cũng đã khuyến khích, tạo điều kiện hỗ trợ các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu nông sản, thủy sản xây dựng các vùng sản xuất nguyên liệu chuyên canh theo hướng kinh tế xanh... Tuy nhiên, để kinh tế xanh thật sự trở thành trào lưu, có sức lan tỏa nhanh cần phải có thêm nhiều biện pháp, cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp, người dân tham gia thực hiện. Trước mắt cần triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp đã được đề ra trong Đề án tái cơ cấu của ngành nông nghiệp. Quan trọng nhất là tập trung quy hoạch lại các vùng nuôi trồng thủy sản đặc biệt là nuôi tôm sinh thái phù hợp với điều kiện, đặc điểm của từng vùng; tổ chức sản xuất theo hướng hợp tác, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị; xây dựng chứng nhận chất lượng, truy xuất được nguồn gốc sản phẩm, đặc biệt đối với sản phẩm tôm sinh thái;...

Việt Hải (t/h)