Sri Lanka tham vọng 100% nông nghiệp hữu cơ và nguyên nhân thực sự khiến nền kinh tế sụp đổ: Nông nghiệp hữu cơ 'không có lỗi'! (bài 2)

Chính sự vội vàng, cùng với những chính sách không phù hợp của Chính phủ Sri Lanka mới là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ nền kinh tế, còn bản chất của nông nghiệp hữu cơ "không có lỗi".

Những chính sách vội vàng để hướng tới 100% nông nghiệp hữu cơ của Sri Lanka đã khiến nền kinh tế sụp đổ

Tổng thống Gotabaya Rajapaksa đã cấm nhập khẩu phân bón và thuốc trừ sâu tổng hợp vào ngày 26/4/2021. Ông đã quyết định điều này một cách vội vàng, trong một sớm một chiều mà không lắng nghe những lo lắng của nông dân. 

Trong chiến dịch tranh cử, ông Gotabaya tiếp tục nhấn mạnh ý định thuần túy của mình là hướng tới nông nghiệp hữu cơ, nhưng ông lập luận rằng quá trình chuyển đổi từ nông nghiệp thông thường sang nông nghiệp hữu cơ như vậy sẽ diễn ra trong khoảng thời gian ổn định là 10 năm để tất cả nông dân có đủ thời gian.

Hơn nữa, ông tin rằng hóa chất nông nghiệp và thuốc trừ sâu đang khiến đất nước phải đối mặt với những thách thức về sức khỏe và môi trường. Có ý kiến ​​cho rằng căn bệnh thận có tên "Konketiyawa" đã giết chết 20.000 nông dân ở Sri Lanka trong hai thập kỷ qua chủ yếu là do các thực phẩm nông nghiệp có sự tồn dư của hóa chất không tinh khiết. 

Ông Gotabaya lập luận hóa chất nông nghiệp được sản xuất công nghiệp đi ngược lại di sản của Sri Lanka là có hệ thống lương thực bền vững. Ông Gotabaya muốn tiết kiệm 400 triệu USD nước này từng chi cho việc nhập khẩu hóa chất nông nghiệp và thuốc trừ sâu. Do đó, ông cho rằng việc quyết định chuyển hướng sang nông nghiệp hữu cơ trong một sớm một chiều là phù hợp. 

Vì vậy, hàng triệu nông dân không có lựa chọn nào khác ngoài việc lựa chọn phương tiện canh tác hữu cơ. Việc sản xuất phân bón tự nhiên ở cấp độ trong nước không đủ để bù đắp cho tất cả nông dân. 

Vấn đề chưa dừng ở đó. Chính phủ đã không nhập khẩu các chất dinh dưỡng bổ sung để đáp ứng yêu cầu của nông dân trong quá trình chuyển đổi hữu cơ và cũng cấm hoàn toàn việc nhập khẩu phân bón. Do đó, người nông dân phải đối mặt với tình trạng khan hiếm phân bón và thuốc trừ sâu trong việc trồng trọt và kết quả ngay lập tức được chứng kiến ​​là năng suất cây trồng bị suy giảm nghiêm trọng.

Vì thế, nguyên nhân sâu xa đằng sau sự sụp đổ của nền nông nghiệp không phải là do bản chất nông nghiệp hữu cơ, thực tế là do các kỹ thuật thực hiện không phù hợp bao gồm cả việc sắp xếp không đầy đủ cho nông nghiệp hữu cơ.

Là hình thức canh tác bền vững, nông nghiệp hữu cơ có vai trò quan trọng với các nền kinh tế, cũng như môi trường, sinh thái của trái đất. Nông nghiệp hữu cơ đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong khoảng hơn 10 năm qua trên khắp thế giới. Hiện 20% thị trường thực phẩm của Hoa Kỳ và Canada là hữu cơ, con số này ở châu Âu là 7,8%.

IFOAM quốc tế (Liên đoàn quốc tế các phong trào nông nghiệp hữu cơ) đã ban hành các nguyên tắc hướng dẫn các quốc gia lựa chọn nông nghiệp hữu cơ. Nông nghiệp hữu cơ rất hữu ích trong việc giảm xói mòn đất, không sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, giảm quá trình lọc nitrat vào nước ngầm và ủng hộ việc tái chế chất thải động vật nhằm mục đích cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng, góp phần cải thiện sức khỏe của đất và đa dạng sinh học.

Bên cạnh một số lợi ích của nông nghiệp hữu cơ, có ý kiến ​​cho rằng nông nghiệp hữu cơ làm giảm năng suất cây trồng. Nghiên cứu của Đại học Dalhousie (Canada) chứng minh khoảng cách về năng suất đầu ra giữa nông nghiệp thông thường và nông nghiệp hữu cơ đang nhanh chóng được thu hẹp.  

Trong một số trường hợp, năng suất đầu ra của nông nghiệp hữu cơ vượt năng suất của nông nghiệp thông thường. 

Một nghiên cứu kéo dài 50 năm của Viện Rodale tại Mỹ so sánh giữa nông nghiệp thông thường và hữu cơ cho thấy, thực tế sau 5 năm chuyển đổi, sản lượng nhờ nông nghiệp hữu cơ cân bằng với nông nghiệp thông thường. Do chi phí sản xuất thấp, nông nghiệp hữu cơ mang lại lợi nhuận cao hơn cho nông dân từ 3 đến 6 lần so với nông nghiệp thông thường. Năng lượng tiêu thụ ít hơn 45% và không thải hóa chất độc hại ra đường thủy. Do đó, nông nghiệp hữu cơ nếu được thực hiện đúng cách sẽ giúp sản xuất bền vững và có lợi nhuận cao. 

Bản chất của nông nghiệp hữu cơ "không có lỗi", việc Sri Lanka sụp đổ nền kinh tế là do sự yếu kém quản lý và những chính sách vội vàng, không phù hợp

Thế giới đang phải đối mặt với những tác động môi trường nghiêm trọng như: băng tan chảy, thay đổi kiểu mưa, mùa hè thiêu đốt, lũ lụt, cháy rừng, bão và lốc xoáy. Chuyển sang các phương thức sản xuất và tiêu dùng bền vững là một trong những chiến lược để giảm bớt những tác hại này.

Vì nông nghiệp hữu cơ là một trong những phương thức sản xuất bền vững, do đó, trước tiên nông nghiệp hữu cơ nên được thử nghiệm ở những vùng có dân số ít hơn và kinh tế phát triển để trong trường hợp năng suất thấp, các quốc gia có thể không phải đối mặt với khủng hoảng lương thực. 

Thứ hai, nông nghiệp hữu cơ nên được thông qua theo từng giai đoạn sau khi phân tích kết quả trong một lĩnh vực nhất định, thay vì ngay lập tức buộc cả nước phải chuyển đổi nhanh chóng như trường hợp của Sri Lanka.

Ở những vùng hạn hán, nông nghiệp hữu cơ nên được ưu tiên hơn so với nông nghiệp thông thường vì năng suất cao của nó. Vì vậy, sau bài học của Sri Lanka với nông nghiệp hữu cơ, tầm quan trọng của nông nghiệp hữu cơ đã không giảm thiểu trong thế giới hiện đại. 

Trên thực tế, nông nghiệp hữu cơ là xu thế của thời đại vì sự thân thiện với môi trường và lành mạnh. Sự sụp đổ của Sri Lanka là bài học về cách áp dụng, vận hành, còn bản chất nông nghiệp hữu cơ "không có lỗi".

Hà Dũng