Thủy hải sản thiếu nguyên liệu và nhiều thách thức 6 tháng cuối năm

Với không ít những khó khăn cần tháo gỡ trong nửa cuối của năm 2022, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa có công văn gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư để đề xuất các giải pháp.

Ngành thủy sản đang phải đối mặt với không ít khó khăn

Giá xăng dầu tăng là một trong những trở ngại lớn nhất với ngành thủy sản thời gian qua. Trải qua 12 lần tăng giá kể từ đầu năm, hiện 40-50% tàu khai thác hải sản của Việt Nam phải nằm bờ vì ngư dân không có lãi. Do đó, nguồn nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy chế biến giảm từ 70-80% so với trước.

Theo thống kê của cảng cá Hòn Rớ (Khánh Hòa), tính tới tháng 7/2022, đã có hơn 90% tàu đánh bắt không được hỗ trợ xăng dầu ngưng hoạt động. Sản lượng hải sản cập cảng cũng giảm từ 30-40%, chủ yếu từ các tàu đánh bắt ngắn ngày. Do nguồn nguyên liệu trong nước bị giảm mạnh nên các nhà máy chế biến hải sản cũng gặp khó khăn. Các doanh nghiệp buộc phải tăng nguồn nguyên liệu nhập khẩu nhưng không đủ cho chế biến.

Giá xăng dầu tăng cũng đẩy chi phí vận chuyển đường bộ, logistics tăng từ 10-20% so với trước. Đây là bài toán khó đối với các DN thủy sản trong bối cảnh thị trường thủy sản thế giới đã hồi phục sau Covid-19 và các nguồn cung đối thủ đang gia tăng cạnh tranh mạnh mẽ.

Cũng chính vì thế, theo VASEP, ngành thủy sản hiện đang bị thiếu nguyên liệu cả nuôi trồng lẫn đánh bắt tự nhiên. Đối với thủy sản nuôi trồng, khoảng 70% các DN đang có nhu cầu mở rộng các vùng nuôi tập trung để tăng nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu.

Do vậy, VASEP cho rằng cần thúc đẩy nhanh việc sửa Luật Đất đai, trong đó đặc biệt quan tâm tới vấn đề tích tụ ruộng đất, quy định sử dụng đất, quy hoạch đất để ngành thủy sản phát triển được các vùng nuôi tập trung phù hợp. Chính phủ và các địa phương cũng cần có chính sách để phát triển và mở rộng vùng nuôi trồng thủy sản tập trung.

Về hải sản, hiện nay khai thác trong nước đang giảm mạnh do tàu nằm bờ, nguồn lợi biển giảm nên phải bổ sung từ nhập khẩu nhưng còn gặp nhiều vướng mắc. Do đó, VASEP kiến nghị Chính phủ cần có chính sách khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu để Việt Nam đạt mục tiêu trở thành "nhà máy gia công" lớn trên thế giới. Nguyên liệu nhập khẩu ngày càng quan trọng giúp các DN duy trì sản xuất quanh năm, tạo việc làm ổn định cho người lao động.

Một thách thức, khó khăn khác hiện các DN thủy sản đang gặp phải là  thủ tục Chứng nhận nguồn gốc thuỷ sản khai thác còn nhiều bất cập. Do đó, các DN vẫn còn vướng mắc khi sử dụng nguồn nguyên liệu khai thác có chứng nhận.

Tính tới tháng 6/2022, EU vẫn chưa gỡ thẻ vàng IUU cho thủy sản Việt Nam. Vì vậy, VASEP đề nghị Nhà nước cần có chính sách đầu tư hạ tầng nghề cá và nâng cao năng lực thực thi quản lý tàu thuyền, khai thác biển. Trước mắt là cải tiến cơ sở dữ liệu quản lý tàu thuyền khai thác, sửa đổi quy định ghi nhật ký và số hóa quy trình kiểm tra, cấp xác nhận, chứng nhận khai thác.

Hà Dũng (t/h)