TSKH Hà Phúc Mịch: Lịch sử đã đặt lên đôi vai Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam nhiệm vụ to lớn

Đây là chính niềm tự hào pha chút hãnh diện của TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam khi nói về sự phát triển của Nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam cũng như Hiệp hội sau không ít khó khăn ban đầu.

Nhân kỷ niệm Ngày Nông nghiệp Hữu cơ châu Á 19/9 và cũng là Ngày Hữu cơ Việt Nam, Tạp chí Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam đã có cuộc  trao đổi với TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam (VOAA) về quá trình hình thành, phát triển và những thành quả của Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam đã đạt được.

Thưa Chủ tịch Hà Phúc Mịch, nhân ngày Nông nghiệp Hữu cơ châu Á (19/9), ông có thể cho biết năm nay VOAA có những hoạt động gì nổi bật để hưởng ứng Ngày hội hữu cơ châu Á?

TSKH. Hà Phúc Mịch: Năm 2022, VOAA có kế hoạch tổ chức Lễ kỉ niệm 10 năm thành lập vào tháng 10. Hai sự kiện khá sát nhau, nên năm nay chúng tôi sẽ tổ chức gọn nhẹ chứ không lớn như 3 năm trước (năm 2020 và 2021 không tổ chức do dịch bệnh).

Nhưng vào ngày 19/9 năm nay, các cơ quan truyền thông sẽ có bài, hình ảnh về nông nghiệp hữu cơ để nhắc đến Ngày Hữu cơ châu Á và cũng là Ngày Hữu cơ Việt Nam. Làm như vậy còn có ý nghĩa hội nhập với châu Á. Việt Nam đã phản ứng khá nhanh nhạy với chủ trương của IFOAM Asia. Chúng ta kỷ niệm ngày IFOAM Asia và trở thành Ngày hội Hữu cơ tại Việt Nam.

Năm nay, VOAA sẽ tổ chức kỉ niệm 10 năm ngày thành lập, nên sẽ tổ chức Ngày Hữu cơ châu Á và Hữu cơ Việt Nam 19/9 gọn nhẹ, nhưng có những đường hướng phát triển mạnh mẽ ở các Lễ kỉ niệm trong các năm tới

Các năm tới, Việt Nam sẽ tổ chức Ngày Hữu cơ châu Á – Hữu cơ Việt Nam theo từng vùng, từng tỉnh. Làm như vậy Ngày Hữu cơ Việt Nam sẽ trở thành ngày hội ở các vùng sản xuất với nhiều hoạt động khác như: Nhà nông đua tài, hội chợ, tôn vinh các sản phẩm mới xuất hiện lần đầu có giá trị để khuyến khích, các gương điển hình, mô hình mới hiệu quả…

Ngoài ra, chúng ta sẽ mời thêm bạn bè các nước Đông Nam Á đến tham dự, giống như hội chợ khu vực, hay Biofach tại Bangkok – Thái Lan.

Điều quan trọng, ngày hội Hữu cơ không đơn giản là lễ kỷ niệm, chúng ta cần hiểu đây thực sự là ngày hội.

Ông đánh giá đời sống sản xuất của ngành Nông nghiệp Hữu cơ hoạt động như thế nào để cổ vũ, tác động, kích thích ngành bước vào giai đoạn mới sau khi Nhà nước có những chính sách rất cụ thể như Nghị định 109, Quyết định 885, thưa Chủ tịch?

TSKH. Hà Phúc Mịch: Sau khi có Nghị định 109, Quyết định 885, đặc biệt tại Đại hội Đảng lần XIII ưu tiên phát triển Nông nghiệp xanh, Nông nghiệp Hữu cơ, hiện 100% tỉnh thành đều có chương trình, kế hoạch để phát triển Nông nghiệp Hữu cơ (NNHC). Thậm chí một số tỉnh đã ban hành chính sách riêng để thu hút nhà đầu tư, doanh nghiệp phát triển NNHC.

Rõ ràng sau khi Nhà nước có chính sách đã có tác động mạnh, rõ rệt đến sự phát triển của NNHC.

Hiện các sản phẩm hữu cơ của Việt Nam rất đa dạng. Nếu như trước đây chúng ta chỉ có chè, gạo thì nay có thêm rất nhiều sản phẩm khác như: Cà phê, dược liệu, tôm, cá hữu cơ…

Ngành chăn nuôi đang có thêm những loại gia súc, gia cầm hữu cơ như: Trâu, bò, dê, lợn, gà, vịt, trứng, sữa… với sự tham gia phát triển của các tập đoàn lớn như Vinamilk, TH True Milk…

TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch VOAA (thứ 3 từ trái sang) trong một chuyến công tác

Người tiêu dùng cũng đang ngày một quan tâm đến các sản phẩm hữu cơ bằng việc tìm đến những cửa hàng bán sản phẩm hữu cơ có tem, nhãn mác được chứng nhận bởi những tổ chức uy tín.

Qua khảo sát, người tiêu dùng sẵn sàng trả mức giá cao hơn cho các sản phẩm hữu cơ nhưng chất lượng phải tương xứng. Cùng với đó, người tiêu dùng cần phải cảnh giác với những sản phẩm không đúng với chất lượng quảng cáo hay làm giả chứng nhận.

Ngoài ra, VOAA cũng là một trong những đơn vị giám sát, phản biện các chính sách, việc làm chưa đúng với nguyên tắc, tiêu chuẩn, quy định của NNHC. Tất cả các hệ thống của VOAA đều tham gia giám sát, phản biện để NNHC đi đúng hướng, đúng chất lượng, đúng bản chất, không bị lợi dụng từ hữu cơ trong cuộc sống.

Ông dự báo sự phát triển của ngành Nông nghiệp Hữu cơ trong thời gian tới như thế nào, thưa Chủ tịch?

TSKH. Hà Phúc Mịch: Đến thời điểm hiện tại, chúng ta chỉ cần hành động và thực hiện theo các chính sách của Đảng và Nhà nước.

Hiện nhận thức của cộng đồng, người tiêu dùng đã tác động rất mạnh đến vấn đề tiêu thụ sản phẩm hữu cơ.

Quy mô, diện tích, sự đa dạng của các sản phẩm hữu cơ ở các địa phương đang phát triển rầm rộ, tăng trưởng hàng năm 2 con số. Tổng giá trị hàng hóa hữu cơ đang tăng trưởng nhanh bởi nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước là rất lớn.

Theo thống kê, hiện Việt Nam có diện tích canh tác hữu cơ chiếm khoảng 1,5% trên tổng diện tích đất canh tác nông nghiệp; mục tiêu của chúng ta đến năm 2030 là 2%. Tuy nhiên, đích đó không cần phải đợi đến năm 2030, có thể chỉ cần 3-4 năm tới là đạt được với tốc độ tăng trưởng hiện nay.

Vậy Hiệp hội đã gắn kết như thế nào với các tổ chức Nông nghiệp Hữu cơ thế giới khi áp dụng vào Việt Nam?

TSKH. Hà Phúc Mịch: Ngay từ ngày đầu, VOAA xác định Việt Nam có ưu thế phát triển NNHC nhờ sự đa dạng sinh học, nhưng lại chậm có chính sách phát triển NNHC.

Vì thế, VOAA từ ngày đầu thành lập đã phải vận động để có chính sách và nay mọi thứ đã hoàn thành.

Từ năm 2012, Hiệp hội đã xác định phải đi tắt đón đầu, phải kết bạn với các nước phát triển NNHC như: Mỹ, Nhật Bản, Đức… là những nước có nhiều kinh nghiệm.

TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch VOAA (ngoài cùng bên trái) dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự Hội chợ thương mại hàng đầu thế giới về thực phẩm hữu cơ Biofach tại Đức cuối tháng 7 vừa qua.

Ngoài ra, Việt Nam đã trở thành thành viên của IFOAM thế giới và châu Á từ năm 2013. Là bạn bè truyền thống của tổ chức phi Chính phủ ADDA gần 20 năm qua. VOAA cũng đã kết giao với Naturland (Hiệp hội nông dân Hữu cơ Đức) có 40 năm hình thành và phát triển để từ đó tiếp cận, học hỏi kinh nghiệm.

Hiện Tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam đã tiệm cận tiêu chuẩn của châu Âu, Mỹ, Canada… đó là những bước tiến rất đáng ghi nhận.

Chính sách dành cho đất đai, vật tư, nông dân của các nước châu Âu cũng được VOAA tiếp cận.

Đặc biệt, việc áp dụng công nghệ vi sinh, công nghệ sinh học vào NNHC ngày một mạnh mẽ. Sắp tới sẽ có cả nhà máy sản xuất vi sinh tại Việt Nam…

Đại diện của Naturland tại Việt Nam, ông Albin Deforges đến thăm và làm việc với VOAA tại Hà Nội ngày 8/9/2022 vừa qua

Có ý kiến cho rằng, VOAA là cơ quan tiên phong và duy nhất tham gia tư vấn, xây dựng cho Nhà nước về phát triển nông nghiệp hữu cơ, ông nghĩ như thế nào về ý kiến này, thưa Chủ tịch?

TSKH. Hà Phúc Mịch: Tôi nghĩ đánh giá của Nhà nước, cộng đồng, các cơ quan hữu quan, địa phương… như vậy là hoàn toàn xác đáng. Vì ngay từ ngày đầu thành lập VOAA đã xác định vấn đề cốt lõi là chính sách.

Nếu không có chính sách, nhiệt huyết của các đơn vị, cá nhân đều không thể phát triển được vì không có chỗ dựa. Chính VOAA đã phát hiện ra vấn đề này và đề xuất chính sách, để từ đó giải tỏa những trở ngại trong việc phát triển nông nghiệp hữu cơ.

Cụ thể, VOAA đã có văn bản đề xuất với Bộ NN-PTNT cần có văn bản, nghị định, luật – Tiêu chuẩn quốc gia – Đề án và đều được chấp thuận. Để rồi từ đó, Bộ NN-PTNT cùng với VOAA đề xuất với Chính phủ và được Chính phủ giao nhiệm vụ thực hiện 3 vấn đề này.

Điều vui mừng là VOAA cũng được Bộ NN-PTNT rất quan tâm. Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam đã 2 lần đến dự Đại hội của VOAA, đồng thời thay mặt Bộ trưởng nêu rõ VOAA là ngòi nổ trong phong trào nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, Trần Thanh Nam (áo trắng thứ 3 từ trái sang) dự Lễ kỉ niệm ngày Hữu cơ châu Á - Hữu cơ Việt Nam lần 1 được tổ chức tại Thái Nguyên vào năm 2017

Một lãnh đạo Bộ NN-PTNT từng nói, lịch sử đã đặt lên đôi vai của VOAA nhiệm vụ to lớn. Nếu như 5-10 năm trước, các phương tiện truyền thông hay trong cuộc sống khi nhắc tới bốn từ “nông nghiệp hữu cơ” ít phổ biến, thì nay đã trở thành một phần không thể thiếu.

Hiện từ thành phố, nông thôn đến vùng sâu vùng xa, người dân đều nhắc đến nông nghiệp hữu cơ. Đây chính là thắng lợi của VOAA và cũng là mục đích, tôn chỉ khi VOAA ra đời.

Xin trân trọng cám ơn Chủ tịch!

Cũng trong buổi chia sẻ này, TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch VOAA còn chia sẻ một số mốc thời gian, những kỉ niệm khó quên của ông từ ngày đầu Hiệp hội được thành lập. Theo TSKH. Hà Phúc Mịch, từ năm 2010 khi chưa có IFOAM châu Á,  các nước phát triển về NNHC của châu Á như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đã tự liên kết và tổ chức hội nghị thường niên về NNHC, sau đó mời thêm 1 số nước như: Ấn Độ, Philippines, Indonesia… Đến năm 2013, VOAA mới gia nhập IFOAM châu Á và cùng tham gia các hoạt động. Tại Đại hội lần 1 của IFOAM châu Á, Chủ tịch VOAA dẫn đoàn 3 người tham dự. Đến Đại hội IFOAM châu Á lần 2 vào năm 2016, các nước bàn rất nhiều vấn đề liên minh và phải chọn ra ngày Hữu cơ châu Á. Cuối cùng các đại diện quyết định chọn ngày thành lập IFOAM Asia là ngày Hữu cơ châu Á 19/9. Đồng thời, Việt Nam cũng lấy ngày Hữu cơ châu Á làm ngày Hữu cơ Việt Nam. VOAA tổ chức Ngày Hữu cơ châu Á - Hữu cơ Việt Nam lần đầu tiên vào năm 2017 tại Thái Nguyên Lần đầu VOAA tổ chức ngày Hữu cơ châu Á và Hữu cơ Việt Nam là vào năm 2017 tại Thái Nguyên. Đến tham dự có Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, các lãnh đạo UBND các tỉnh phía Bắc và khoảng 400 đại biểu. Tại Lễ kỉ niệm, TSKH. Hà Phúc Mịch đã có bài diễn văn gây được tiếng vang lớn cả trong nước và quốc tế. Chủ tịch VOAA nhớ lại, trong bài diễn văn nêu đầy đủ hữu cơ bắt đầu từ đâu, địa phương nào, tổ chức nào đưa NNHC vào Việt Nam… Trong bài diễn văn năm xưa, Chủ tịch VOAA nêu rõ, chè hữu cơ tại xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, Thái Nguyên được một tổ chức của Thuỵ Điển giúp đỡ là địa phương đầu tiên của cả nước có mô hình sản xuất chè hữu cơ. Ở các Lễ kỉ niệm sau đó được tổ chức ở các địa phương khác đều có khu trưng bày sản phẩm NNHC, được sử dụng vào bữa tiệc vui chung. Đặc biệt, năm nào cũng có đại diện của Bộ NN&PTNT đến tham dự, số lượng lãnh đạo, đại biểu đến từ các tỉnh, thành ngày một đông đảo…

Hà Dũng (thực hiện)