Chiến sự Nga - Ukraine ảnh hưởng đến xuất khẩu sang xứ sở Bạch dương trong tháng 3 ra sao?

Nga chỉ chiếm 2% xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam với những mặt hàng chủ lực là tôm chân trắng, cá tra, surimi, cá ngừ, cá chỉ vàng, cá cơm…

Thách thức nhiều hơn cơ hội

Năm 2021 xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Nga đạt 164 triệu USD, tăng 21% so với năm 2020. Việt Nam cũng chiếm khoảng 2% thị phần thủy sản tại Nga.

Xuất khẩu thủy sản san Nga gặp nhiều khó khăn

Dư địa với thị trường Nga còn nhiều và cơ hội gia tăng xuất khẩu sang thị trường này sẽ khả thi nếu không xảy ra chiến sự khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang Nga đứng ngồi không yên. Đã có nhiều lô hàng sang Nga buộc phải quay đầu. Giao thương bị đình trệ hoặc phải tạm dừng vì rủi ro ngân hàng thanh toán. Việc tìm kiếm các ngân hàng thay thế không đơn giản và không thể giải quyết trong ngày một ngày hai.

Cước phí vận tải vốn đã cao ngất ngưởng vì Covid-19 nay thêm áp lực chiến sự Ukraine lại càng lên cao hơn. Các doanh nghiệp xuất khẩu chật vật vì không đặt được container xuất hàng, và dù có đặt được cũng vẫn luôn lo sợ bị huỷ booking.

Gánh nặng chi phí và nguyên liệu sắp tới còn lớn hơn nữa khi các tỉnh ven biển đang trong tình trạng hàng loạt tàu cá nằm bờ vì giá xăng dầu quá cao. Tại các địa phương nuôi thuỷ sản, bà con nông ngư dân cũng đang gồng mình gánh áp lực chi phí vận tải tăng đổ lên giá thức ăn, giá con giống…

Xuất khẩu thuỷ sản của cả nước tính đến hết tháng 2 vẫn tăng trưởng mạnh với trên 1,5 tỷ USD, tăng 51% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, xuất khẩu sang Nga đạt 25,4 triệu USD, tăng 17%.

Riêng trong tháng 2, xuất khẩu thuỷ sản tăng trưởng mạnh 62% đạt 635 triệu USD. Trong khi xuất khẩu sang các thị trường đều tăng mạnh 2 đến 3 con số thì doanh số sang Nga bị giảm gần 3% dù xung đột xảy ra vào những ngày cuối tháng. Điều đó cho thấy tác động tức thì đối với xuất khẩu thuỷ sản sang Nga.

Tuy nhiên, trước những lệnh trừng phạt với thuỷ sản Nga, các doanh nghiệp Việt Nam cũng le lói một chút cơ hội giành thị phần của Nga tại các nước nhập khẩu cá thịt trắng như Mỹ, EU…dù cá tra không hoàn toàn thay thế cho cá minh thái, cá tuyết.

Trước tình hình này, dự báo xuất khẩu sang Nga sẽ tiếp tục sụt giảm trong tháng 3 và những tháng tới nếu xung đột Nga - Ukraine không được giải quyết. Do vậy, xuất khẩu thuỷ sản nói chung khó có thể duy trì được tốc độ tăng trưởng như 2 tháng đầu năm.

Xuất khẩu thủy sản sang Anh tăng trưởng tốt

Ở một diễn biến khác, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam sang Anh tăng vọt trong 2 tháng đầu năm. Đặc biệt, các siêu thị bán lẻ tại Anh đang hạn chế một số sản phẩm cá đông lạnh của Nga nên trong thời gian tới có thể tạo cơ hội cho doanh nghiệp cá tra Việt Nam gia tăng thị phần.

Tổng quan về xuất khẩu thủy sản trong 2 tháng đầu năm 2022

Theo VASEP, 2 tháng đầu năm, xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường Anh đạt gần 44 triệu USD (tăng 37% so với cùng kỳ năm 2021). Trong đó riêng mặt hàng tôm chiếm 76% với 33,5 triệu USD, tăng 55%.

Đặc biệt, xuất khẩu tôm sú sang thị trường Anh tăng đột phá, gấp 6 lần so với cùng kỳ năm 2021. Ngoài ra, xuất khẩu tôm chân trắng sang Anh tăng vọt với 30,4 triệu USD, tăng 54%; xuất khẩu cá tra đạt 7,2 triệu USD, tăng nhẹ 4%.

Hiệp hội VASEP cho rằng, đây là thành tích khá ấn tượng sau khi xuất khẩu thủy sản sang Anh năm 2021 giảm mạnh. Dự báo những tháng tới, xuất khẩu thủy sản sang Anh vẫn duy trì tăng trưởng dương ở mức 2 con số.

Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Vương quốc Anh (UKVFTA) có hiệu lực từ cuối năm 2020 với những ưu đãi về thuế quan cũng đang tạo lợi thế cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam so với các đối thủ khác.

Từ năm 2022, hàng loạt doanh nghiệp Việt cũng đổ bộ sang thị trường này. Hiện có 47 doanh nghiệp Việt xuất khẩu thủy sản sang thị trường Anh, trong đó 3 doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhất gồm Công ty CP thủy sản Thông Thuận - Cam Ranh, Công ty CP Chế biến Thủy sản Tài Kim Anh, và Công ty CP Vĩnh Hoàn đang chiếm gần 30% doanh số xuất khẩu sang Anh.

Theo VASEP, hiện nay do xung đột giữa Nga và Ukraine, hệ thống bán lẻ tại Anh có động thái hạn chế sản phẩm thủy sản từ Nga. Đây có thể đây là cơ hội cho doanh nghiệp cá tra Việt Nam, bởi Việt Nam là nước cung cấp cá thịt trắng lớn thứ 6 tại Anh, chiếm 6% thị phần trong năm 2021.

An Lãng