Hiệu quả liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chè shan hữu cơ của HTX Sơn Trà

Trước xu thế người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe, chất lượng sản phẩm thì sản xuất chè hữu cơ là hướng đi tất yếu, nhất là đối với địa phương có nhiều lợi thế sản xuất hữu cơ như Hồng Thái.

Phong cảnh Hồng Thái mùa nước đổ

Lợi thế sản xuất chè hữu cơ

Với độ cao trên 1.000 mét so với mực nước biển, Hồng Thái (huyện Nà Hang, Tuyên Quang) có lợi thế khí hậu mát mẻ quanh năm. Từ bao đời nay, người dân nơi đây đã trồng, thu hái, sao xấy chè shan để sử dụng, phục vụ nhu cầu người dân quanh vùng.

Trước đây việc chăm sóc, sản xuất chè còn manh mún, nhỏ lẻ, hầu hết các hộ sản xuất chè mới chỉ quan tâm đến việc cây chè có búp thì thu hái mà chưa quan tâm đến đầu tư chăm sóc và chất lượng sản phẩm chè búp tươi, hầu hết tình trạng các cây chè đều để hoang. Việc cải tạo các vườn chè cằn cỗi năng suất thấp và tiêu thụ chè còn gặp nhiều khó khăn như: kỹ thuật chăm sóc, thâm canh chè của người dân còn nhiều hạn chế, việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất, chế biến chè gặp khó khăn.

Thành viên HTX thu hái chè shan

Với thực trạng trên, những năm gần đây, HTX Sơn Trà đã khuyến khích người dân trồng chè sản xuất chè hữu cơ. Giúp người trồng chè biết áp dụng các biện pháp thâm canh hữu cơ, đồng thời cung cấp cho người tiêu dùng những sản phẩm an toàn, bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng, của người sản xuất, cải tạo môi trường, chống xói mòn rửa trôi đất, dự trữ nguồn nước, vi sinh vật ở khu vực trồng chè.

Sản xuất chè theo tiêu chuẩn hữu cơ mang lại hiệu quả hơn hẳn so với sản xuất chè thông thường: Cải tạo môi trường khu vực trồng chè, môi trường đất (đất màu mỡ hơn, không bị bạc màu), môi trường nước, môi trường không khí, người trồng chè cải thiện sức khỏe không phải tiếp xúc với thuốc trừ sâu hóa học, phân bón hóa học. Chè có vị đậm hơn, giá bán sản phẩm chè sản xuất hữu cơ cao hơn gấp 2-3 lần so với sản xuất chè thông thường.

Những kết quả đạt được

Hiện nay, Hồng Thái có vùng nguyên liệu chè Shan Tuyết trên 70 ha, có trên 50 hộ gia đình trồng chè liên kết cung cấp nguyên liệu chè tươi phục vụ nhu cầu sản xuất của HTX. Vùng quy hoạch trồng chè của HTX tập trung ở các thôn Khau Tràng, Hồng Ba, Khuẩy Phầy, Nà Mụ, Pắc Khoang thuộc xã Hồng Thái, trong đó có 21 ha diện tích thuộc HTX Sơn Trà quản lý, 50 ha diện tích là do các hộ dân quản lý.

Diện tích chè sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ đến nay có 21ha, sản phẩm chè khô năm 2022 đạt 7 tấn; 9 tháng đầu năm 2023 đạt 6 tấn, ước tính cả năm 2023 đạt trên 7,5 tấn. Giá bán chè hữu cơ hiện nay trung bình 450.000 đồng/kg.

Xưởng chế biến chè Shan

Toàn bộ các khâu từ trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến của HTX đều theo tiêu chuẩn hữu cơ, đảm bảo nguyên tắc “ba không”, gồm: Không có sâu bệnh, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân hóa học, không pha tạp. Từ khi đi vào sản xuất, HTX đã tiêu thụ cho bà con trung bình từ 50-70 tấn chè búp tươi/năm, sản lượng đạt từ 10-12 tấn chè khô thành phẩm, trong đó có 7 tấn sản phẩm chè hữu cơ.

Sau hơn 5 năm tổ chức sản xuất, chế biến và xây dựng thương hiệu, đến nay HTX đã có sản phẩm đạt thương hiệu vàng Nông nghiệp Việt Nam 2020, 01 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, 02 sản phẩm đạt OCOP 4 sao. Đặc biệt, có sản phẩm chè Shan tuyết 1 tôm 1 lá được Thủ tướng Chính phủ dùng làm quà tặng Thủ tướng Malaysia trong chuyến thăm chính thức Việt Nam ngày 28/9/2019. Năm 2022 sản phẩm của HTX được tặng Cup bạc “Sản phẩm hữu cơ vì sức khỏe cộng đồng” của Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam.

Sản phẩm chè Shan tuyết

Tuy vậy, HTX cũng còn gặp một số khó khăn trong quá trình tổ chức sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm của mình, nổi lên là: Sản xuất chè hữu cơ tốn nhiều công lao động hơn so với sản xuất chè thông thường và ở giai đoạn đầu khi mới chuyển đổi từ sản xuất chè thông thường sang sản xuất chè hữu cơ (từ 18 tháng đến 36 tháng) năng suất chè giảm mạnh, hình thức búp chè kém bắt mắt (búp kém mập hơn, ngọn vàng) ảnh hưởng tới màu sắc nước trà và giá bán sản phẩm chè, sau thời gian trên chất lượng chè mới ổn định. Vì vậy mặc dù hiểu được ý nghĩa thiết thực của sản xuất chè hữu cơ nhưng việc thuyết phục vận động người trồng chè chuyển sang sản xuất chè hữu cơ vẫn còn khó khăn.

Tăng cường các giải pháp phát triển sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm

Trong những năm tới, HTX tiếp tục duy trì 21 ha chè hữu cơ hiện có và mở rộng diện tích, trồng thêm giống chè đặc sản có năng suất cao, chất lượng tốt; đầu tư sản xuất mở rộng chè phục vụ nội tiêu và xuất khẩu chè khô vào các thị trường nước ngoài.

Tập trung nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX trong sản xuất và chế biến chè để đảm nhiệm tốt vai trò đầu mối tổ chức sản xuất theo chuỗi từ cung cấp dịch vụ đầu vào, bảo quản, chế biến chè và tiếp cận thị trường, tạo việc làm, tăng thu nhập nông dân. 

Đẩy mạnh việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm thông qua các hội chợ, xúc tiến thương mại, lập Website bán hàng; mở rộng mạng lưới tiêu thụ sản phẩm chè, đặc biệt sản phẩm chè đặc sản; kiểm soát chặt chẽ sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, xây dựng nhãn hiệu, từng bước xây dựng thương hiệu các sản phẩm chè, đặc biệt về chứng nhận chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm chè shan tuyết hiện nay đã có.

Những kiến nghị từ cơ sở

Từ thực tế sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm của mình, HTX Sơn Trà đề xuất, kiến nghị với cơ quan chức năng của tỉnh, huyện một số vấn đề như:

Tiếp tục thực hiện tốt hơn các chính sách hỗ trợ HTX được vay vốn mở rộng sản xuất, chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng, xúc tiến thương mại, chuyển giao công nghệ, xây dựng cơ sở hạ tầng chế biến; đào tạo, tập huấn cho giám đốc các HTX về nâng cao năng lực quản lý, xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh; sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo chuỗi liên kết; xây dựng nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý; đào tạo nâng cao năng lực quản lý, kinh doanh cho thành viên HTX. 

Đẩy mạnh hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ nông sản gắn với chính sách khuyến khích phát triển liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị sản xuất, chế biến chè.

Tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho phát triển nông nghiệp hàng hóa. Thực hiện kiểm soát chặt chẽ chất lượng vật tư đầu vào như giống, phân bón, ứng dụng quản lý dịch hại tổng hợp IPM trên cây chè, thành lập các tổ hợp tác sản xuất chè gắn với phát triển du lịch…

Đặng Ngọc Phố, Giám đốc HTX Sơn Trà